zomer 2021: oranje, geel en groen – 29: back home

We zijn weer thuis. Een mooie tocht, 5.679 autokilometers. Veel? Valt best mee. Tijd voor wat antwoorden op gestelde vragen.

Duur of goedkoop? Voor het beantwoorden van die vraag kunnen we het best te rade bij Eurostat. Eurostat is het bureau voor de statistiek van de Europese Unie, een soort Centraal Bureau voor de Statistiek, maar dan Europabreed. Meestal doen die jongens nuttige dingen, soms vervelen ze zich: zo hebben ze onlangs uitgezocht dat het aantal mensen dat dagelijks met suiker gezoete frisdranken drinkt het hoogste is in België (20 procent van de bevolking) en het laagst in Polen (iets minder dan 12 procent). Interessant maar nuttig? Ben op zoek gegaan naar cijfers die weergeven wat het prijspeil in de verschillende landen is en warempel gevonden in de brei met getallen, grafieken en overzichten. Als je het gemiddelde van de Europese Unie op 100 stelt zit Nederland daar een eindje boven en wel op 116,5, gevolgd door Duitsland (108,2). Polen was van de door ons bezochte landen het goedkoopst (57,8), gevolgd door Litouwen (69,0), Letland (76,5) en Estland (83,6). Het gaat dan om de prijs van consumentengoederen en -diensten. Heel simpel gezegd: wanneer je in Polen € 57,80 uitgeeft ben je in Nederland voor hetzelfde “boodschappenmandje” ruim het dubbele kwijt. Met name levensmiddelen zijn in de Baltische landen en Polen relatief goedkoper, diesel een beetje goedkoper. Voor alcohol betaal je in de winkel overal ongeveer dezelfde prijs, maar op een terrasje ben je in Nederland stukken meer kwijt.

Wanneer je meer verdient, kun je meer uitgeven. Moet dus ook de lonen in dit overzicht betrekken. Heb gekozen voor de minimumlonen omdat ik dat een goede graadmeter vind. Minimumlonen per maand: NL – 1680; DLD – 1584; LT – 607; EE – 584; PL – 583; LV – 430.

Trouwe lezer L te W vroeg zich af of we nog veel vrachtwagens van de Raben Groep zijn tegengekomen onderweg. Raben is ooit (in 1931 om precies te zijn) in Meddo nabij Winterswijk begonnen, maar kon daar niet voldoende groeien en is verhuisd naar Oss. In 1991 vestigde zich het bedrijf in Polen (we kwamen langs het immens grote terrein van Raben in de buurt van Poznań), inmiddels heeft het bedrijf vestigingen in vrijwel alle Oost-Europese landen.

F te D vroeg zich af of we onze mening over Berlijn na ons laatste bezoek hebben bijgesteld. Weet je F te D: Berlijn is een hele interessante stad, een heel bijzondere stad, maar het is NOSS (niet ons soort stad). Geef ons maar een oud stadje met een knus pleintje in het midden en middeleeuwse huizen aan smalle straten. Berlijn hoort tot dezelfde categorie als Rotterdam: platgebombardeerd, ze hebben er van alles aan gedaan om het weer wat te laten lijken, maar het is nooit echt gelukt. Amsterdam is toch ook duizend keer sfeervoller dan Rotterdam?

R te L wil graag weten wat voor kaartmateriaal we gebruikt hebben in Polen en de Baltische landen. Antwoord: weinig! We hadden een overzichtskaart van de ANWB met alle relatief grote wegen, daarnaast kregen we bij onze eerste camping een folder met de betere campings en camperplaatsen van Litouwen, Letland en Estland. Op zich niet zo interessant, want die kenden we wel van de app Campercontact. Wat de folder wel toevoegde was een kaart die een stuk gedetailleerder was dan die van de ANWB. Natuurlijk was Miep van Google Maps onze grote vriendin en zij heeft ons eigenlijk niet in de steek gelaten, alleen de fietsoptie was uitgeschakeld. Voor dat doel hebben we MapsMe gebruikt (en af en toe een plaatselijk foldertje). Informatie haalden we uit het reisboek van de NKC – de Baltische Staten en veel kwamen we via internet te weten. Af en toe was het wel van het niveau van “Elke hond, kat en fret moet een geldige rabiës vaccinatie hebben. Deze mag pas vanaf een leeftijd van 12 weken gegeven worden, daarna moet het dier nog 21 dagen wachten voordat hij Letland binnen mag. Pups of kittens jonger dan 15 weken kunnen daardoor niet worden meegenomen naar Letland.” Kortom: we hebben ons uitstekend gered met beperkte middelen.

woensdag 28 juli: @ home

Wakker worden in de regen, gezellig. Sloten we gisteren ons verhaal af met de vraag of we nog een stopover zouden maken in Hannover of niet, vandaag was het duidelijk: het wordt een grote reisdag. Weinig over de reis te vertellen: Berlijn – Hannover – Osnabrück – Enschede – Lichtenvoorde. Ging van een leien dakje: één keer een flinke file omdat een vrachtwagenchauffeur meende al slapend te kunnen rijden en gekanteld in de berm terecht kwam. Af en toe wat stroperig rijden omdat er weer eens een Baustelle was en er van drie naar twee rijstroken geritst moest worden. Helemaal niks gebeurd? Jawel: op een bepaald moment hoorden we een behoorlijke klap en dachten we dat er voor de zoveelste keer weer eens wat was omgevallen. Komt er een VW-busje naast ons rijden en gebaren maken richting ons dak. P opgezocht en wat bleek: ons fijne zonnepaneel was in zijn totaliteit van het dak verdwenen. Hopelijk en waarschijnlijk geen schade aangericht aan het achter ons rijdende verkeer; we gaan er van uit van niet, anders had het VW-busje wel anders gereageerd. Morgen maar eens kijken bij de camperboer wat de schade is en daarna informeren of de verzekering nog wat voor ons kan betekenen. Wordt vervolgd.

Een mooie dag? Nee, niet echt. Een mooie reis: jazeker. Veel gezien, veel beleefd en nee ma: geen ruzie gemaakt.

V: 163.556 A: 164.121 rijtemperatuur: 20 – 24 gr, twee keer een dipje tijdens een bui: 16 graden

zomer 2021: oranje, geel en groen – 28: berlijn krijgt nog één kans

Dit wordt onze vierde keer Berlijn. De eerste keer was ergens begin jaren 70 toen we met het Seminarium voor Orthopedagogiek een studiereis maakten naar Berlijn. Slapen in west en elke dag Checkpoint Charley over naar oost. Uiteraard heeft dat de meeste indruk gemaakt. De tweede keer was in de begintijd van het “groene monster”, dus dat moet zo omstreeks 2005 geweest zijn. Reisje gemaakt naar Frankfurt an der Oder en met de trein een heen-en-weertje naar Berlijn. Maakte geen indruk. De derde keer was vier jaar geleden, we stonden met de camper op dezelfde Wohnmobilstellplatz als vandaag. We hebben die dag ruim 15 kilometer door Berlijn gewandeld bij een temperatuurtje van zo’n 30 graden. Ook niet een succes dus. Vandaag krijgt Berlijn een nieuwe kans: we hebben een georganiseerde fietstocht door de buitenwijken van de stad geboekt, de highlights kennen we intussen wel.

dinsdag 27 juli: @ oraniënburg (bij berlijn)

Te warm om de hele dag door Berlijn te slenteren, dus de ochtend begonnen met een fietstocht. Voor een deel met het Knotenpunktsystem, voor een deel met zij van Google Maps. De omgeving van Oraniënburg is erg mooi, vooral als de fietspaden niet de grote weg volgen. Van dat laatste hebben de Duitsers wel een handje. Ik ken maar één land waar ze een fietspad van asfalt of beton dwars door een natuurgebied leggen. Inderdaad: Nederland. En weer hadden we 25 kilometer op de teller staan, dus wederom op de laatste vonkjes onze thuishaven bereikt. De foto is van vier jaar geleden, maar neem van mij aan dat er niks is veranderd in die tijd.

Studie gemaakt van het openbaar vervoersysteem van Berlijn en omgeving. Blijkt dat je daar tegenwoordig FFP2-maskers moet dragen in de trein, tram, bus en metro. Onze blauwe lapjes schijnen niet voldoende te zijn. FFP staat voor Filtering Facepiece Particle; ofwel: een gezichtsmasker dat deeltjes filtert. Het toegevoegde getal (FFP 1, 2 of 3) drukt uit hoe sterk de ingeademde lucht wordt gefilterd. Hoe hoger het getal, hoe meer bescherming. In de zorg wordt vooral gebruik gemaakt van FFP1- en FFP2-maskers. De maskers hebben de opschriften FFP1 (minimaal 80% van de deeltjes wordt tegengehouden), FFP2 (94%) of FFP3 (99%). Rossmann Drogeriemarkt wilde ze wel kwijt: 5 stuks voor € 6,99. Knap benauwd die dingen, vooral met dit weer.

Een dagkaartje gekocht voor alle vervoersoorten in Berlijn en omgeving, 10 € per persoon, ruim twee euro duurder dan vier jaar geleden. Van Oraniënburg loopt de S-Bahn naar Berlijn. De volledige naam is “Stadtschnellbahn” en werd in Berlijn ingevoerd in 1882 met stoomtractie. In 1924 is begonnen met de elektrificatie. Voor de spoorliefhebbers: de S-Bahn in Berlijn is samen met die van Hamburg de enige in Duitsland die gebruik maken van een derde rail (stroomafname aan de onderzijde), alle andere S-Bahnnetwerken maken gebruik van het gewone spoorwegnet met bovenleiding. 

We mochten blijven zitten tot Nordbahnhof, waar we konden overstappen op tramlijn M10, maar één halte later al weer zijn uitgestapt om de Gedenkstätte Berliner Mauer te bekijken, dat wil zeggen het buitengedeelte: een strook van 1,4 kilometer langs de Bernauer Strasse is één groot monument geworden op de plek waar vroeger de grens tussen Oost- en West-Berlijn lag. Op de historische locatie aan de Bernauer Strasse strekt het zich 1,4 km uit over de voormalige grensstrook en laat de doffe ellende zien van die tijd. Op het gedeelte van de muur die is blijven staan is te lezen "In Erinnerung an die Teilung der Stadt vom 13. August 1961 bis zum 9. November 1989 und zum Gedenken an die Opfer kommunistischer Gewaltherrschaft" ("Ter herinnering aan de verdeling van de stad van 13 augustus 1961 tot 9 november 1989 en van de slachtoffers van de communistische tirannie").

Fijn dat de tram elke 6 minuten langs komt, hoef je nooit te wachten. We mochten weer een paar haltes mee om uit te stappen in de buurt van ons trefpunt voor de fietstocht. Aan de vroege kant, maar dit gedeelte van Berlijn kent (net als de rest van de stad) voldoende terrasjes om al het verloren vocht weer aan te vullen. Hadden we bij onze fietstocht in Tallinn een paar weken geleden een gids voor ons alleen, hier moest de Nederlandse kudde verdeeld worden en vertrokken we met twee groepen van 15 personen. En dan heb ik het nog niet over de Duitse en Engelse versies van fietstochten met een viertal verschillende thema’s: hier wordt grof geld verdiend. 

Een kleine vier uur fietsen door de buitenwijken van Berlijn waarbij vooral het verschil in de verschillende wijken werd uitgelegd (Kreuzberg, Prenzauler Berg), de Karl-Marx-Allee werd bewonderd, een kijkje genomen bij de East-Side-Galerie, tegen de wind in gefietst over het voormalige vliegveld Tempelhof, het Görlizer Park en Volkspark Friedrichshain met een bezoekje werden vereerd en tot slot nog de studio van David Bowie waar onder meer Heroes is opgenomen. David Bowie woonde twee jaar in Berlijn, hij kwam er om af te kicken en nam tussen neus en lippen even drie albums op.

Over elk van de hierboven genoemde items kan ik natuurlijk een verhaal schrijven, bijvoorbeeld over vliegveld Tempelhof dat vooral naamsbekendheid heeft gekregen tijdens de blokkade van West-Berlijn door de Sovjet-Unie. Deze boys dachten dat ze West-Berlijn (een kapitalistisch vlekje in een groot communistisch gebied) wel op de knieën konden krijgen door de stad uit te hongeren. Tempelhof heeft een vitale rol gespeeld als eindpunt van de Berlijnse luchtbrug die de geallieerden uitvoerden onder supervisie van de de Amerikanen. Voedsel, medicijnen en zelfs steenkool kon niet meer over land aangevoerd worden dus moest het transport maar via de lucht (de vliegtuigen kregen al snel de naam Rosinenbomber). Dit blokkadefeestje duurde van juni 1948 tot mei 1949. Nog een paar maanden na de blokkade was geëindigd vlogen de vliegtuigen door om het transport over land aan te vullen. Nee, ik zal niet nog een item uitwerken: orders van het bevoegd gezag. De foto’s moeten het werk doen.

Na een kleine vier uur trappen waren we weer terug bij ons vertrekpunt en konden nog net het eerste terras halen om ons over te geven aan een grote pils en een hapje wok (we twijfelen of het een Thai of een Vietnamees was; niet belangrijk: lekker maar veel), W aan het rund en ik aan de eend. De trambestuurster even later vond dat iedereen na één halte maar uit moest stappen (een politieauto dwars over de weg, waarom zal altijd een raadsel blijven) en dat we de U-Bahn (zeg maar metro) moesten nemen. Vonden wij best, ons kaartje is de hele dag geldig en of we nu met een S, een U of een M gaan zal ons worst wezen. Hebben alleen het lijnenstelsel van het openbaar vervoer in Berlijn niet in ons hoofd zitten en op de telefoon is het te priegelig. Gewoon gokken en goed gegokt: de U naar Berlin Alexanderplatz, overstappen op de S2 en in station Friedrichsstrasse konden we de S1 naar Oraniënburg pakken. Het was me het dagje wel, tegen kwart over negen waren we weer bij ons bussie (intussen ook nog eens 11.662 stappen op de teller). Bekaf, maar we konden zeggen: een mooie dag! En morgen? Morgen is er weer een dag. Hannover? Of ruikt de bus de stal? Je hoort het wel.

zomer 2021: oranje, geel en groen – 27: duitsland in zonder problemen

De overgebleven zloty’s zijn omgeruild in eerlijke euro's en op een tank met Poolse diesel zullen we toch thuis kunnen komen. Vanaf de grens van Polen en Duitsland (die hier gevormd wordt door de rivier de Oder) is het nog zo’n 630 kilometers naar de Kötteldiek. Het worden er meer, we houden van ommetjes. Eén van die ommetjes is Reisemobilstellplatz Schlosshafen in Oraniënburg. We hebben er al eens eerder gestaan, namelijk in 2017. Ik mag van mijn oudste zus (die trouwens anderhalf jaar jonger is) niet meer aan verwijzingen doen, maar ik kan het niet laten: https://berrynales.blogspot.com/2017/08/fietsen-in-oost-duitsland-6-berlijn-en.html. W is binnenkort jarig en koos als cadeautje (waar we niet meer aan doen op onze leeftijd) een fietstocht door Berlijn. Geboekt voor morgen, dus: wordt vervolgd.

maandag 26 juli: @ oraniënburg (bij berlijn)

Dagje dom rijden, hoort erbij tijdens een reis. Autoweg en voor een groot deel nog betaald ook, 41 zloty’s (zeg maar 10 euro) en dan mag je ook nog voor dat bedrag in de file staan. Achter Poznan was op de andere weghelft een ernstig ongeluk gebeurd. Je mag van ernstig spreken als er twee personenauto’s met de wielen omhoog liggen. Aan onze kant moest ruimte gemaakt worden voor de hulpdiensten. Ging allemaal vlekkeloos: linker rijstrook naar links en rechter rijstrook naar rechts, zodat de hulptroepen met loeiende sirenes mooi door het middenpaadje konden. Uiteindelijk een kwartiertje oponthoud. De tweede vertraging was aan de grens. We dachten eerst aan grenscontroles op Covid-19-certificaten maar uiteindelijk bleek het te gaan om de eerste van vele Deutsche Bauarbeiten: met zijn allen terug naar één rijstrook, dus nog een kwartiertje erbij. Dan lekker doorkachelen: op de A12 mag er gedurende zo’n 50 kilometer niet door vrachtwagens worden ingehaald, dat schiet lekker op. Nog zo’n mooie Baustelle toen we de A12 moesten verlaten om richting Oraniënburg te gaan. Hoort er allemaal bij in Deutschland!

Aanmelden bij Reisemobilstellplatz Schlosshafen in Oraniënburg (code campercontact 10.545) gaat via een zuil waar je een pasje krijgt, alleen contant en briefjes van 50 euro worden niet geaccepteerd. 15 € per nacht, stroom, water en douche betalen. Borg voor het pasje 10€ (en 3 € „tegoed” voor stroom en zo, vier jaar geleden kregen we dat en het restantbedrag op de pas terug, dus zal wel goedkomen. W naar de touristinfo en ik even in de kiepstoel. Verkeerd plekje gekozen, ging voor „vlak” maar vergat „schaduw”. Komen we ook wel overheen.

In het Ruppiner Seenland waar we nu zitten kun je "radeln nach Zahlen”, of in gewoon Nederlands: fietsen volgens het knooppuntensysteem. W had bij de plaatselijke VVV een kaart gescoord met knooppunten en via drukke wegen, maar ook vaak via leuke binnenpaden hebben we een kleine 20 kilometer gefietst volgens het "Knotenpunktsystem”. Niet altijd even goed aangegeven, maar de zon scheen, dus we wisten waar het zuidwesten was. Uiteindelijk bleken we ongeveer tour 16 gefietst te hebben: "Holländer Rundtour. Erfahren Sie an zahlreichen historischen Orten die spannenden Geschichten von Herrschern, Kurfüstinnen un dem kleinen Stück Holland im Norden Berlins”. Ik zal wel wat gemist hebben maar het enige "Holländische” dat ik gezien heb was Schloss Oraniënburg. Wat we wel gespot hebben is de rivier de Havel en de Lehnitzer See.

Op een bepaald ogenblik zei ik „Zie ik dat goed: massagraven uit 1945 tot 1950?” We waren al 100 meter verder voor de jaartallen tot me doordrongen. Gaat om kamp Sachsenhausen (hebben we vier jaar geleden al bezocht). De geschiedenis van dat kamp houdt echter niet in 1945 op. Nadat de gevangenen van de nazi's in de zomer van 1945 het kamp verlaten hadden, werd het vanaf augustus 1945 door de Sovjetbezetters in gebruik genomen. De Sovjets stopten het kamp vol met nationaalsocialisten, sociaaldemocraten en verder iedereen die het niet eens was met het Sovjetregime. Tegen het eind van 1945 zat Sachsenhausen weer vol met 12.000 gevangenen. In de periode tot 1950 hebben in totaal ongeveer 60.000 mensen gevangengezeten van wie er ongeveer 12.000 zijn overleden door ziekte en honger. Een groot aantal is in massagraven begraven. Na de oprichting van de DDR in 1949 werd het kamp opgeheven. Een aantal gevangenen kwam vrij, een klein aantal werd naar de Goelag gedeporteerd.

Een mooie dag. En morgen? Morgen is er weer een dag, dan gaan we onder meer fietsen door Berlijn. Je hoort van ons.

V: 163.206 A: 163.556 rijtemperatuur: 21 – 29 gr

Wifi-snelheid: 77 %;  4G O2 DE Reisemobilstellplatz Schlosshafen in Oraniënburg;  € 15 + 1€ per kWh stroom + betaald douchen

zomer 2021: oranje, geel en groen – 26: ook polen kent geocaches

Nog even over verkeersborden in het buitenland. Vandaag zagen we een stopverbod (gold voor een kleine 200 meter onder een hoogspanningsleiding). Het begin werd aangegeven met een onderbord “pijl naar boven”, het einde met “pijl naar beneden”. Heb ze in Nederland nog nooit gezien, maar ze schijnen ook in België voor te komen.

Een beetje politiek dan? Op 8 juli van dit jaar stond er een artikel in de Volkskrant met de titel “Voor Polen en Hongarije zijn er slechts twee smaken: afspraken respecteren of vertrekken uit de EU” van de hand van Raoul du Pré. Hij vindt dat de Europese Commissie te lang de fluwelen handschoenen heeft aangehouden in de omgang met “de dissidente lidstaten in het oosten, Polen en Hongarije voorop”. “De weigering om corruptie aan te pakken, het knevelen van de onafhankelijke rechterlijke macht, het niet willen meedenken in het vluchtelingenvraagstuk, het schenden van de rechten van minderheden, het aan banden leggen van de media: het werd vanuit Brussel allemaal veroordeeld, maar niet serieus bestraft.” Het wordt tijd dat Brussel de hand op de knip houdt wanneer deze landen zich niet houden aan afspraken die ze zelf getekend hebben. “En uiteraard heeft niemand er belang bij dat het zover uit de hand loopt dat de afvallige EU-lidstaten echt afhaken en wellicht weer in de Russische invloedssfeer belanden. Maar gelukkig zijn hun ervaringen daarmee nog zo vers dat we daar waarschijnlijk niet zo bang voor hoeven te zijn. Als het er echt op aankomt, heeft de Europese Unie niet veel te verliezen. Polen en Hongarije zelf des te meer”. Volledige artikel is te lezen via https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/voor-polen-en-hongarije-zijn-er-slechts-twee-smaken-afspraken-respecteren-of-vertrekken-uit-de-eu~b7e7e014/. Las ook nog een artikel uit het Parool van 15 juli van dit jaar met als kop “Poolse opperrechter negeert uitspraak Hof EU: ‘Polen is op weg naar polexit’”, eigenlijk met dezelfde strekking als het Volkskrantartikel. Genoeg politiek: over naar de orde van de dag.

zondag 25 juli: @ nowe miasto nad warta (polen)

Met één werkende accu kunnen we maar 25 kilometer fietsen. Weinig, maar het is niet anders. In combinatie met het zoeken naar geocaches is dat een prettige afstand, vooral wanneer je het twee keer doet: ‘s morgens naar het zuiden en ‘s middags (na het opladen van de accu) naar het noorden. Kom je toch nog aan 46 hele fietskilometers. Schatten zoeken in Polen vraagt wat meer inspanning dan in Nederland. Het merendeel van de beschrijvingen, aanwijzingen en hints zijn alleen in het Pools voorhanden, een enkeling heeft zijn teksten door de vertaalmachine gehaald en levert ook een min of meer Engelse tekst aan. Zeer sporadisch is er ook wat Nederlands te vinden, maar daar kun je weinig soep van koken, zie bijgaande schermafdruk bij de beschrijving van een cache bij een vervallen boerderij. Niet veel schatten gevonden, maar wel heel mooie en aparte plekjes bezocht. 

Het leverde twee keer over een verrassende tocht op met veel kruisen, kapellen, heiligenbeelden en uiteindelijk ook nog een foto van een echte Poolse sklep. Op bijgaande schermafdruk zijn gele smileys gevonden caches en blauwe de niet gevonden. Naar groen hebben we niet gezocht. En tussen die twee tochten? Nadenken over de zin van het leven, zwemmen (W), afwassen (W), dutten (B). Een zwaarbewolkte dag, dat komt de kwaliteit van de foto's niet ten goede. Aber mann muss das Leben eben nehmen wie das Leben eben ist (vast oefenen voor de komende dagen). Koken hoefde niet, dat deed Janneke vandaag voor ons: voor het eerst sinds 50 jaar weer eens gebakken varkenslever met spek en uien gehad. W vertelde dat ze het nog nooit eerder had geproefd. Het was lekker.

Een mooie dag. En morgen? Morgen is er weer een dag en dan gaan we richting Berlijn. Kijken of de Duitsers nog een paar donkerroodgekleurde Nederlanders toelaten en of er wel plek is nu alle Deutschen hun Heimat niet gaan verlassen.