brieven aan mijn zusje(s): zomer 2021: oranje, geel en groen – 23: meer binnenland kun je niet krijgen

Vanmorgen zaten we vlak bij het drielandenpunt Letland, Litouwen en Wit-Rusland. De grens van Litouwen met Wit-Rusland is 680 kilometer lang en is de laatste weken regelmatig in het nieuws omdat hier asielzoekers met behulp van grenswachters aan Wit-Russische zijde de grens oversteken. Dit aantal groeit de laatste tijd spectaculair en Litouwen overweegt nu ernstig om een hek te bouwen om deze grensoverschrijdingen te bemoeilijken en zet het leger in om de grens extra te beveiligen. Volgens de autoriteiten in Vilnius gaat het voornamelijk om Irakese vluchtelingen die met hulp van de regering in Minks de EU binnenkomen. Er schijnen zelfs reisbureaus te zijn die vluchten vanuit Bagdad organiseren. Ging het in de eerste zes maanden van dit jaar om 636 geregistreerde migranten, alleen al in de eerste week van juli werden er 779 geteld. Men gaat er van uit dat het een vergeldingsmaatregel is van Loekasjenko, de president van Wit-Rusland. Hij wil zo zijn ongenoegen uiten over de recente strafmaatregelen die de EU tegen zijn regime instelde na de arrestatie van Protosevitsj (het laten landen van een Ryanairvliegtuig). Bron: dagblad Trouw 9 juli 2021.

donderdag 22 juli: @ kaunas

Naar Kaunas, maar dan wel binnendoor. Tegen de grens met Wit-Rusland aan staat de voormalige kerncentrale Ignalina, vlak bij de stad Visaginas. Visaginas werd speciaal gebouwd om de werknemers van de kerncentrale, hoofdzakelijk van Russische origine, te kunnen huisvesten (op dit ogenblik telt de stad nog 18.500 inwoners, waarvan ruim 50 procent etnisch Russisch is. De bouw van de centrale begon in 1975, de bouw van Visaginas eveneens. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat er vier reactoren gebouwd zouden worden om zo heel Litouwen, Letland, Estland en Kaliningrad van elektriciteit te voorzien, verder dan twee reactoren (1984 en 1987) is men niet gekomen. De centrale was op details na een kopie van Tsjernobyl en toen het daar in 1986 begon te spoken kwamen er al snel veel protesten tegen de kerncentrale in Visaginas in het algemeen en verdere uitbouw in het bijzonder. Toen Litouwen in 2004 tot de Europese Unie toetrad, was het snel gedaan met de centrale, er werd overeenstemming bereikt over de sluiting en de ontmanteling, een voorwaarde voor toetreding. Eind 2004 werd de eerste reactor stilgezet en in 2009 de tweede. Het is de bedoeling dat de centrale wordt vervangen door “iets moderns”. Er was nog behoorlijk wat activiteit op het terrein. Maar: je kunt je eigen onbetrouwbare kerncentrale wel sluiten, als er 40 kilometer over de grens in Wit-Rusland (in Astravets) een soortgelijk wankel exemplaar wordt gebouwd, kun je als regering van Litouwen je alleen maar voorbereiden op een atoomramp en alvast voor een miljoen dollars jodiumpillen in huis halen.

Het ligt er wel erg mooi: midden in de pijnboombossen. Onze tocht naar Kaunas ging “binnendoor” door verschillende nationale en regionale natuurparken. Een bosje links, een meertje rechts en soms net andersom, we hebben met volle teugen genoten van ons ritje. Een dode vos aan de kant van de weg, een paar reeën en twee foeragerende kraanvogels, mooi. Dūkštas, Ignalina, Molėtai, het zal je ongetwijfeld niets zeggen, maar we hebben het gezien. Ukmergė had een mooie Lidl en een tankstation met diesel van 1,129 € per liter.

De beoogde camping in Kaunas (Kaunas City) leverde problemen op: het is tijdelijk een coronateststraat geworden. Volgens verhalen en actuele kaarten zou er 200 meter verder een nieuwe camping aangelegd zijn, maar een verkeersregelaar van het Covid-centrum zei “It’s closed”, och dan zoeken we toch wat anders? Het werd Kaunas Campinn, code campercontact 24.047, leuk gelegen aan een meer met de naam Lampėdis. Niks mis mee en op een afstand van zo’n kilometer of zes verwijderd van het centrum van Kaunas, bereikbaar via een fietspad (met de nodige opbrekingen) meestal langs de rivier de Memel. En daar wil je toch een foto van: een Memelink aan de Memel?

Kaunas is dan wel een grote stad (na Vilnius de tweede stad van Litouwen), maar het historische centrum is maar klein. Kaunas staat er op de landkaart, maar de stad is bekend onder vele namen: Kauen of Kovno (Duits), Kowno (Pools), Каунас of Ковно (Russisch). Als het beestje maar een naam heeft. Kovno komt voor in de “het ghetto van Kovno”, een plek waar slechts 2.000 van de aanvankelijk 40.000 inwoners de Tweede Wereldoorlog hebben overleefd. De ingang van het ghetto wordt nu herdacht met een monument. Heel interessant is het verhaal van Jan Zwartendijk, een Nederlandse bedrijfsleider (Phillips) en diplomaat die aan het begin van de Tweede Wereldoorlog duizenden Joden valse papieren verstrekte waardoor ze uit de handen van de Duitse vervolging bleven. Hij verstrekte visa voor Curaçao, overigens zonder toestemming van de gouverneur van Curaçao. De Japanse consul werkte met hem samen, vluchtelingen in het bezit van een Curaçaovisum kregen van hem een transitvisum voor Japan. In het bezit van beide papieren konden de vluchtelingen toestemming krijgen om met de Transsiberië-express door de Sovjet-Unie te reizen en de boot vanuit Vladivostok naar Japan te nemen. Zwartendijk en de Japanse consul hebben in korte tijd zo’n 2.300 visa uitgeschreven. Doordat er op veel visa gezinnen van drie of vier mensen reisden, zijn dankzij hen in totaal wellicht zo’n kleine tienduizend Joodse vluchtelingen uit Litouwen gesluisd. Eenmaal in Japan reisden de meeste vluchtelingen niet naar Curaçao maar naar andere landen. Meer weten? https://anderetijden.nl/artikel/71/Jan-Zwartendijk-de-engel-van-Litouwen-deel-1 (vanuit deel 1 volgen verwijzingen naar nog drie delen), interessant!

Historisch Kaunas: mooie oude stenen, een leuk plein, een keurig opgeknapte burcht, een stukje stadsmuur; bekijken, afvinken en verder. Terug naar de camping waar W nog even een duik in het meer genomen heeft. Moedig. En morgen? Morgen is er weer een dag, een reisdag, maar we weten nog niet waarheen. Wordt het richting Krakow (da’s een paar honderd kilometer om) of toch een wat directere weg naar Nederland? Zo leuk en onvoorspelbaar is reizen met een camper. Je hoort van ons.