zomerreis 2022 – 5: småland – 1

Of ik kinds geworden was, vroeg E te Z zich af. Moest even heel diep nadenken, maar het dubbeltje viel uiteindelijk: de Zweedse meubelwinkelketen IKEA noemt de kinderopvang in hun winkels 'Småland' (små-land - kleintjes-land). De oprichter van IKEA, Ingvar Kamprad is geboren in deze omgeving en wel in het dorp Liatorp. Småland bestaat voor een groot deel uit bos. Zo'n 50% van het oppervlak bestaat uit bos en slechts 14% bestaat uit landbouwgrond. De oorzaak hiervan is dat het grootste deel van de grond in Småland onvruchtbaar is en op veel plaatsen is de bodem bezaaid met stenen. Småland is een van de landschappen met de meeste meren in Zweden. Het grootste meer dat geheel in Småland ligt is het 184 km2 grote Bolmen. “Ons” meertje, Åsnen, is met 150 km2 ietsje kleiner. Nieuw woord geleerd vandaag: Åsnen betekent ezel. Leuk als je dan Googlevertalingen tegenkomt van websites over dit meer: ezel hier, ezel daar, terwijl ze toch echt het meer bedoelen. Gooien we er nog a little bit Engels tegenaan krijg je titels als "donkey’s officiële bezoekersgids”.

Kwam gisteren tijdens het “inlezen” tot de ontdekking dat ik het woord provincie in mijn laatste blog verkeerd gebruikt heb. Småland is namelijk geen provincie maar een “landskap”. Zweden is verdeeld in 25 landschappen die ingedeeld zijn op basis van cultuur en folklore, streektaal, toerisme, geografie en meer van dat soort dingen. Een plaats hoort bij een landschap en bij een provincie (län). Provincies eindigen steeds op “län” (los geschreven en zonder hoofdletter). We zitten nu in de plaats Urshult, deze hoort bij de gemeente Tingsryd in de provincie Kronobergs län en maakt deel uit van het landschap Småland. Gemakkelijk te onthouden toch?

vrijdag 1 juli: @ urshult (småland)

Foldertjes die we bij de receptie van de camping kregen en websites die we lazen zijn het er allemaal over eens: als je vakantie wilt vieren in Zweden moet je in Småland zijn. Wat vind je van de volgende wervende tekst over het meer waaraan onze camping ligt? “Welkom in water en stilte! Åsnen is een unieke merenarchipel met meer dan duizend eilanden en een gebied dat een ongelooflijk natuurlijk mozaïek biedt waar het noorden en het zuiden elkaar ontmoeten. Ontdek het nieuwste nationale park van Zweden dat zich hier bevindt, met waardevolle en unieke habitats. Ervaar Åsnen met al je zintuigen door verschillende activiteiten - op het land en op het water. Welkom in de natuur, echt!”

Op basis van het boekje “cycla och vandra i Tingsryds kommun” en met aanwijzingen van meester B schudde zij van Komoot een mooie fietstocht uit haar mouw. Gelukkig blijft ze nog steeds Nederlands spreken al zou een aanwijzing als “ta första vänster” door ons inmiddels correct opgevolgd worden. Begin de taal steeds meer te waarderen: gistermorgen bij onze overnachtingsplek zaten er (volgens W) een aantal (zes) zwarte spechten tegen de boom, in het Zweeds heb je het dan over “sex svarte hackspettar”. Onderweg in het busje veel verwijzingen naar het “sjukhus” en bij één van de vele kasteeltjes werd een excursie aangeboden waarbij je op zoek gaat naar de “fladdermus”. Maar nu dwaal ik weer eens ernstig af. Over die “hackspettar” zijn W en ik het nog niet eens, volgens mij waren het gewone roeken die acrobatische oefeningen aan het uitvoeren waren want a) spechten vertonen geen groepsgedrag en b) een zwarte specht heeft een rood mutsje op. Zoom maar eens goed in op bijgaande foto, vergelijk die met onderstaande afbeelding die ik van internet geplukt heb en deel uw bevindingen.

Al om kwart voor tien op de fiets, de hete uren komen in de namiddag. Een fietstocht die helemaal voldoet aan je Zwedenverwachtingen: meren en bossen. De derde component die je in Zweden verwacht ontbreekt tot op heden: muggen. Als je denkt dat je in Zweden niet fietsen kunt, heb je het helemaal mis. Het land kent een groot aantal lange-afstand-routes en daarnaast een groot aantal “rondjes”. De Ǻsnen runt is een voorbeeld van dat laatste. Net een maatje te groot voor ons voor één dag, de route telt namelijk 140 kilometers. We hebben er wel grote delen van gefietst, onder meer het gedeelte dat aan de westoever van de Ǻsnen samenvalt met de Banvallsleden. Dit pad noemt zich “een fietstocht door de Zweedse geschiedenis van lokale treinen” en maakt gebruik van twee in onbruik geraakte smalspoorbanen, de spoorwegen Halmstad - Bolmens en Karlshamn - Vislanda - Bolmens, gebouwd in de late 19e eeuw en in gebruik tot ongeveer 1970. De fietsroute is nog volop in ontwikkeling. Totale geschatte afstand op dit moment 250 km. Het Banvallsledendeel van onze route van vandaag sprong met kop en schouders uit boven de andere stukken: regelmatig vlak langs de oever van de Ǻsnen, autovrij en we kwamen bijna niemand tegen. Een deel loopt ook door het Ǻsnens Nationalpark. Als je meent dat wij in Nederland Nationale Parken aanharken dan ben je nog nooit in een Zweedse variant geweest: er ligt nog geen steentje verkeerd! 

Het laatste deel van onze tocht volgde de Sverigeleden, fietsers noemen het “the Sweden Trail”. Het is een bijna landelijk fietspad en passeert alle landschappen van Zweden, met uitzondering van Gotland. De hoofdroute loopt tussen Helsingborg en Karasuando en telt 2620 kilometer. Daarnaast zijn er verschillende alternatieve routes. Kans op een lekke band is klein aangezien de route over de openbare weg (en bijbehorende fietspaden) loopt, veelal over asfalt. Na iets meer dan 60 kilometer terug op het nös, even bijkomen en boodschappen doen in Urshult, een ienie-minie-supermarktje. Ook nog even de plaatselijke kerk en het bijbehorende kerkhof bekeken. Over aangeharkt gesproken! Voldoende avontuur, het namiddag- en avondprogramma kan beginnen. Iets met zwemmen, douchen, luieren, koken en zo. Zo'n Zweeds douchegebeuren: buiten de douches gemeenschappelijk uit- en aankleden, ben je preuts dan ga je in zwembroek - ziet niemand je blote kontje. 

Een mooie dag, het weer werkte mee: 27 graden, overwegend zonnig. En morgen? Morgen is er weer een dag. We gaan voor de afwisseling een fietstocht maken.