nazomeren 2023 – 19: museumbezoek is soms werk

Vertelde in mijn vorige blog over de Polen die in Meterik een eigen parochie hebben. Eén van mijn familieleden heeft een streng roomse opvoeding gehad en wist me te vertellen dat dit een zogenaamde categoriale parochie genoemd wordt, een parochie die niet gebonden is aan een gebied, maar aan een groep mensen. De Poolse parochie heeft een Poolse pastoor en heeft de kerk van Meterik als thuisbasis. Weer wat geleerd. Zag gisteren ook een puur Poolse winkel in Horst. Zullen daar ongetwijfeld Tyskie verkopen. Volgens een van mijn zwagers is Tyskie gewoon Grolsch, tenminste het wordt door die fabriek gebrouwen. Volgens mij is Grolsch geen Grolsch meer maar verworden tot een of ander Japans speeltje. Grolsch is tegenwoordig van Asahi heb ik me laten vertellen. Waar zijn de tijden dat de brouwerij nog in Groenlo stond en van de familie De Groen was?

dinsdag 17 oktober: @ meterik bij horst (limburg)

Vandaag op werkbezoek naar Openluchtmuseum de Locht in Melderslo. Op fietsafstand en wel zodanig dat we een bezoek aan het museum combineren met fietsroute die dezelfde naam heeft en gepromoot wordt met de volgende tekst: “Koester de rijke historie van het Noord-Limburgse platteland. Ervaar het verhaal van de Locht over de zoektocht naar voedsel, kleding en onderdak ook buiten de grenzen van het museum. De route voert je via boerenpaden en buitenwegen langs cultuurhistorische plaatsen als Kasteelpark Ter Horst, Landgoed de Gortmeule, Natuurgebied ’t Ham en het dal van de Goote Molenbeek. Ook passeer je moderne tuinbouwbedrijven en een keur aan gewassen op de velden”. Van zo'n positief praatje word je toch helemaal warm van binnen? Kon de route als GPX-bestand binnenhalen in Komoot en voorzien van ons startpunt. Volgens Komoot: 26 kilometer verhard en 11 kilometer over (boeren)paden.

Laten we bij het museum beginnen: het geeft een beeld van het plattelandsleven in de regio van 1850-1950, iets soortgelijks als het Achterhoeks Openluchtmuseum dus. De naam “De Locht” is afkomstig van een boerderij die al vijfhonderd jaar op deze plek staat. De huidige boerderij dateert van 1859. “De Locht” betekent: rustplaats, open vlakte in een begroeiing. Je vindt op het museumterrein een woonhuis met keuken, de beste kamer, het opkamertje, de bedstee en de kelder. Tevens zijn er een grutter, een bakker, een kapper, een drogist, een schoenmaker en een kleermaker te vinden. In de bijgebouwen zijn landbouwwerktuigen en net als in Lievelde oude ambachten zoals een smid, een zadelmaker, een bakkershuisje en een stroopmakerij ondergebracht. Oude gewassen en een kruidentuin ontbreken ook niet. Daarnaast wordt er in afzonderlijke paviljoens aandacht besteed aan ontwikkelingen in de teelt van asperges en champignons en van de glastuinbouw. Het museum bestaat sinds 20 april 1990 en draait dankzij de inzet van veel vrijwilligers. Interessant was de middeleeuwse boerderij. Op onderstaand plaatje (geleend van het museum) zie je ook een nagebouwde kapel, een soort van schoolproject.

Onder de titel “Cowboys van de Peel” is er een tijdelijke expositie te zien (je moet er snel bij zijn want eind oktober is het afgelopen) over boeren die ergens in de Franse Tijd (1794 – 1814) met hun slachtrijpe schapen naar Parijs zijn getrokken om ze daar te verkopen. Hieruit is de handelsorganisatie “de Groote Schaapscompagnie” ontstaan die behalve in Europa ook handelde met Rusland en Argentinië. De club bleef actief tot aan het begin van de twintigste eeuw. De tentoonstelling wordt afgesloten met het verhaal van de herder die in het najaar van 1993 opnieuw met een kudde schapen naar Parijs is gelopen.

De fietsroute bood ook allerlei interessante dingen. Onderstaande items zijn niet chronologisch, maar komen spontaan opwellen. Het Mariakapelletje in Horst tussen de twee kastanje- en twee lindebomen wilden we overslaan, maar als je er langs komt en er een spannende tekst te lezen is (“Komt kinderen van Maria. Wilt God's moeder eren. Zo hoort zij uw gebed. Eer gij zult wederkeren”) dan moet je toch een foto maken?

Over de rooms-katholieke parochiekerk Sint Johannes Evangelist hebben we het al gehad, het is de kerk voor de Poolse medemens. Ook Mederslo, de plek waar het museum staat, heeft een rooms-katholieke kerk met de naam Heilige Oda. Het huidige gebouw is nog niet zo oud: in 1953 in gebruik genomen, nadat de vorige kerk zoals zovele kerken in de omgeving in november 1944 door de terugtrekkende Duitsers werd opgeblazen.

Op zich niet zo'n geweldige kerk, maar het verhaal van de heilige Oda is dat des te meer. Oda was de dochter van een Schotse koning. Ze leefde aan het eind van de 7e eeuw, was heel mooi, maar blind. Haar vader zond haar naar het graf van de heilige Lambertus in Luik, want hij had gehoord dat daar wonderbaarlijke genezingen zouden hebben plaatsgevonden. Oda reisde af naar Luik, bezocht het graf van Lambertus en was genezen. Teruggekomen in Schotland wilde haar vader dat ze zou gaan trouwen, maar Oda wilde alleen met God trouwen, je hebt van die vrouwen. Ze ging met haar dienstmaagd op de vlucht en kwam in Brabant terecht (dat overigens toen nog Taxandria heette). De bevolking van het plaatsje Rode bouwde een hutje, waarin de twee vrouwen gingen wonen. Enkele jaren later werd Oda ernstig ziek en stierf. Boven haar graf verscheen later een helder licht ten teken dat ze een heilige was. Ook in Sint-Oedenrode staat een kerk die aan Oda opgedragen is, wij doen het vandaag met de versie van Melderslo.

Net om de hoek van de camperplaats staat de molen “Eendracht Maakt Macht”, in Meterik dus. Gebouwd net voor de overgang van de 19e naar de 20e eeuw. Zoals zo vaak bij de bouw van een molen werd het geen gloednieuwe. De onderdelen voor dit exemplaar waren afkomstig van een eerder afgebroken molen uit het plaatsje Ter Aar in Zuid-Holland die uit het jaar 1798 dateerde. Dit jaartal staat nog steeds op de baard van de molen vermeld. In 1975 kocht de toenmalige gemeente Horst de molen op om die voor sloop te behoeden. In 1994 ging de molen in beheer over naar de stichting Molen Eendracht Maak Macht.

Aan het begin van de tocht zagen we kasteelruïne Huys ter Horst. De VVV schrijft “Midden in de Kasteelse Bossen liggen de omgrachte overblijfselen van het kasteel van Horst”. Als ik het foldertje zou moeten maken zou er staan “Vlak naast de autosnelweg A73 tref je nog wat restanten aan van wat eens een schitterend kasteel was, tegenwoordig ontsierd door een uitkijktoren. Hoe diep kan een mens zinken”.

Ooit een idyllisch woonkasteel voor de rijke adel, maar wegens gebrek aan geld heeft de toenmalige eigenaar het kasteel in de eerste helft van de 19e eeuw als bouwmateriaal, steen voor steen verkocht. De ruïne die overbleef is na de Tweede Wereldoorlog in eigendom gekomen van de gemeente Horst aan de Maas. Eind 20e eeuw hebben vrijwilligers, verenigd in de Stichting Kasteel Huys ter Horst, een aanvang gemaakt met de herbouw van delen van het kasteel conform historische schilderijen. Je kunt het bouwwerk bewonderen van april tot en met september iedere eerste zondag van de maand, kun je niet wachten dan vraag je een rondleiding aan; dat is het hele jaar mogelijk.

Mooie tocht, alleen gingen we tegen de route in waardoor we steeds de achterkant van de bordjes zagen. “Waarom?” zul je je afvragen. Antwoord is simpel: Horst lag anders aan het begin van de tocht en dan moest het vlees een paar uur in de fietstassen zitten. Temperatuur oplopend tot 15 graden; zonnig, maar een schrale wind. Een mooie dag. En morgen? Morgen is er weer een dag. We gaan naar de Kötteldiek. Nog één verhaal dus en dan is ook deze reis weer ten einde.