het feest is nog niet begonnen.... – 3: het wordt voorjaar, de kwaliteit van de mandarijnen wordt minder

Had het in mijn eerste blog van dit jaar over doodgaan. Persoonlijk vind ik de omschrijving “een definitieve verhuiskaart versturen” veel sympathieker klinken. “De pijp uit gaan” is dan weer veel te grof, terwijl de oorsprong van die uitdrukking best mooi is: de “pijp” is eigenlijk een konijnenhol. Een konijn dat “de pijp uit gaat” (dus zijn hol verlaat) terwijl er jagers in de buurt zijn wordt afgeschoten en gaat dus dood. Er zijn nog meer uitdrukkingen met “pijp” die ongeveer hetzelfde betekenen: “zijn laatste pijp roken” en “de pijp aan Maarten geven”. Meestal is het “een Ander” die het overkomt, maar de Man met de Zeis komt steeds dichterbij. Het “laatste feestje” wordt al een stuk realistischer wanneer oud-collega's gaan hemelen en je zo met de neus op de feiten gedrukt wordt.

En altijd denken we dan dat alleen een ander dat overkomt. Mooie uitvinding “de Ander”, het is altijd een andere persoon dan jezelf. Complete theorieën kun je er op los laten: vergelijk “de Ander” maar eens met “het Zelf”. In het Engels bestaat er zelfs een werkwoord voor, “othering”, jawel: op basis van the other. Meestal heeft dat dan wel een negatieve klank. Je zet jezelf neer als sociale norm met alle toeters en bellen die daar bij horen, oftewel “ik ben de positieve sociale identiteit” en de ander.... en dan kan er van alles komen. Meestal is de ander anders, vreemd, hoort hij niet tot je eigen groep op basis van bijvoorbeeld ras, geslacht, etniciteit, sociale positie of ideologie. Kan bladzijden vol schrijven over ene DT die eigenlijk niks anders doet dan “othering gebruiken door bepaalde groepen zwart te maken. [….]Dit soort retoriek vergroot de kloof tussen "wij" en "zij", wat kenmerkend is voor othering. Het is een effectieve politieke strategie om een loyale achterban te mobiliseren, maar het draagt ook bij aan polarisatie en maatschappelijke verdeeldheid.” Het cursieve is deel is afkomstig van ChatGPT die ik de vraag stelde “doet Trump aan othering?” Heb een deel maar weggelaten om het verhaal leesbaar te houden. Conclusie: het wordt tijd dat Blondie gaat vertrekken en niet alleen vanwege zijn “othering”.

Even terug naar de titel van dit blogje voordat ik weer overstroomd wordt met appjes en mailtjes. “Het wordt voorjaar, de kwaliteit van de mandarijnen wordt minder” was een recente uitspraak van mijn wederhelft. Ik had ook al zoiets gedacht. Beiden kunnen we het weten: in de wintermaanden zijn mandarijnen onze vitaminenbommetjes. Naast pietamientjes levert een gemiddelde mandarijn (60 gram) 28 kcal energie en de volgende voedingsstoffen: 0,1 gram vet (waarvan 0 gram verzadigd vet), 5,9 gram koolhydraten (waarvan 4,9 gram suikers), 0,5 gram vezels, 0,4 gram eiwit en 0 gram zout (bron www.duurzamereten.nl, voordat je met andere cijfers aan komt zetten). Geloof dat ik soms dagen zijn dat ik vijf van die krengen verorber en dat is volgens dezelfde website helemaal fout, immers: “Een teveel aan vitamine C zal jouw lichaam via je urine verlaten, maar een teveel aan suiker uit fruitsoorten is niet goed voor je. Probeer daarom niet meer dan twee mandarijnen per dag te eten en vul dit aan met een andere fruitsoort.” En inderdaad, wat betreft het seizoen vertelde vriend Google het volgende: “De mandarijnen zijn tussen november en februari op hun zoetst en op dat moment vooral afkomstig uit landen rond de Middellandse Zee als Spanje, Marokko, Italië en Algerije”. En als de kwaliteit van de mandarijnen minder wordt, wordt het echt tijd om Puzzel uit de stal te bevrijden. Nog een kleine week en dan is het zover. Ja er zijn concrete plannen: woensdag of donderdag het beestje voor de dag halen en vrijdag (na afloop van alle vrijdagse vrijwillige verplichtingen) richting Twente om daar een restaurant uit te proberen dat door dagblad Tubantia wordt aanbevolen. Wordt vervolgd.

Niet alleen aan de kwaliteit van de mandarijnen kun je zien dat het voorjaar wordt, de temperatuur is ook een goede graadmeter (goed gevonden die zin). Hele discussie met W of hier sprake is van een metafoor. Tegenwoordig laat ik daar ChatGPT  op los (inderdaad niet alleen op DT). Het AI-programma kwam met het antwoord Ja, 'de temperatuur is ook een goede graadmeter' bevat een metafoor. Het woord "graadmeter" wordt hier figuurlijk gebruikt. Letterlijk is een graadmeter een instrument om graden (zoals temperatuur of druk) te meten, maar in deze zin betekent het "een indicatie" of "een maatstaf" voor iets anders. Dit maakt het een metafoor, omdat er een vergelijking wordt gemaakt zonder "als" of "zoals", waarbij temperatuur wordt gepresenteerd als een soort meetinstrument voor een breder concept. Terug naar die temperatuur! Maarten van Gestel heeft het op 29 maart 2025 in de Trouw over het verschuiven van “de Eerste Warme Dag” en merkt het volgende op: “Als klimaatjournalist weet ik dat deze eerste Warme Dag steeds eerder komt. Data van de afgelopen 123 jaar – de metingen in de Bilt gaan terug tot 1901 – laten zien dat de lente steeds eerder begint. Rond 1920 was het richting eind april voor het eerst 20 graden, tegenwoordig is dat begin april. We krijgen steeds méér ‘warme dagen’. Rond 1920 telden de jaren zo’n zestig á zeventig dagen van minstens 20 graden, nu zijn dat er ruim honderd. Onze zomers duren langer. De laatste dag met 20 graden werd rond 1920 nog weleens op 20 september gemeten, vorig jaar kwam die pas op 17 oktober. We krijgen, kortom, steeds meer het weer dat je vroeger in Frankrijk had”. Als bewijsstuk meegeleverd de weersverwachting voor de komende periode voor Lievelde (bron Buienradar).

We zijn tussen de bedrijven door een nieuwe “sport” aan het uitproberen: labcachen. Voorbereiding op het nakende camperbestaan inderdaad. Het idee achter labcachen is dat je met je telefoon (voorzien van de Adventure Lab-app) een bepaalde locatie gaat zoeken om een vraag te kunnen beantwoorden. De vraag krijg je niet eerder te zien dan wanneer je binnen een straal van zo'n 20 meter bij de cache bent. Op zo'n manier kun je een (deel van een) gebied ontdekken. De caches die we de afgelopen periode gedaan hebben waren op bekend terrein maar er zaten veel nieuwe dingen bij. In Bredevoort verkenden we onder meer het Sint Bernardus dat in de loop der tijden een woonhuis, een tuberculose-sanatorium en een bejaardentehuis is geweest. Het gebouw kenden we wel maar de mooie tuin maar voor een deel. Het theehuisje en de Lourdesgrot waren dan wel bekend terrein maar de tbc-kuurhuisjes hadden zowel W als ik nog nooit eerder gespot. Het was rustig aan de Grote Gracht in Bredevoort. In Aalten liet een labcache ons een vijftal oude steegjes zien.

Oerol had ik in het vorige blog al genoemd. Er staat nog meer "cultuur" op het programma deze zomer. Vorig jaar kreeg W als verjaardagscadeautje een voorstelling van het Vis-a-vis Theatergezelschap en wel SILO 8, een openluchtvoorstelling bij het Almeerderstrand. Eigenlijk een zwaar thema (wat doen we met onze oudjes) maar verpakt in een luchtige comedy met verbluffend spektakel. Dit jaar vertelt het programmaboekje het volgende: “BABY BLUE is een meeslepend theaterspektakel vol humor en onverwachte wendingen. In deze muzikale crime-comedy wordt met man en macht gebouwd aan een nieuwe wijk waarin niets is wat het lijkt. Duik in een wereld waar de mens het liefste alles in beton wil gieten, terwijl het leven voortdurend in de steigers staat”. We gaan eind juni naar Almere, waarschijnlijk maken we er een camperweekend van.

Dit is waarschijnlijk het laatste deel van de serie “het feest is nog niet begonnen”, binnenkort andere verhalen in dit theater maar dan met als uitgangspunt de avonturen van de blauwe bus. Tot vrijdag.

het feest is nog niet begonnen – 2: best wel mooi weer!

Vaste lezeres K te W vond het stukje van Willem Elsschot (vorig blog) erg mooi. Vooruit K te W, speciaal voor jou het begin van het gedicht “Moeder”, die borrel met dat passende lied uit het vorige blog is inderdaad het eind van dat stukje rauwe poëzie:

Als vader slaapt gelijk een rustig beest,
en in zijn droom herkauwt en zalig lacht,
dan ligt gij wakker, starend in den nacht,
en roept uw zoons en dochters voor den geest.

Het originele manuscript zie je links, even klikken voor een vergroting.

Genoeg literatuur voor een paar dagen, anders gaan mijn lezers lopen. Even wat anders: lezeres S te W appte me dat ze benieuwd was naar mijn innerlijke belevingswereld. Een heel mooie vraag! Het antwoord is een beetje moeilijk te geven, mijn innerlijke belevingswereld is vooral afhankelijk van het seizoen. Na een kerstig etentje in de winter voel ik me heel anders dan op een zeer vroege zomerochtend wanneer ik de pech heb om rond drie uur wakker gemaakt te worden door het geschreeuw van een haan met teveel testosteron in zijn lijf. Ook het aantal aanwezige personen in mijn directe omgeving bepalen mijn beleving. Zeg wel eens dat ik tussen een konijn en een mol in zit: een konijn moet steeds omgang hebben met anderen, de mol heeft genoeg aan zichzelf. Volgens Ellen Hosmar zijn Mol en Konijn de beste vriendjes (jazeker: hoofdletters want eigennamen). Wel ze zijn ook heel verschillend en dat levert regelmatig problemen op. Gelukkig vinden ze altijd een manier om het weer goed te maken en samen leuke dingen te doen. Een boek voor al die egocentrische, tirannieke en machtsbeluste wereldleiders: een prachtig verhaal over anderen accepteren zoals ze zijn. Mooi tekenwerk ook, ben alleen de naam van de illustrator (m/v/anders) even kwijt.

Best wel mooi weer vanaf mijn vorige blog (2 maart). Eigenlijk zouden we .... Niet zeuren: Puzzel staat in de stalling en blijft daar nog wel even. Druk bezig met de nodige andere dingen. Afgelopen week bezig geweest voor de A4D Lichtenvoorde. Voor niet-ingewijden: de Lichtenvoordse WandelAvondVierdaagsde. Clubje bestaat dit jaar 75 jaar en één van de extra activiteiten is het maken van een jubileumboek(je). Of ik even van alle afstanden een mooie oude route kon uitzoeken, vertellen waarom ik die gekozen heb en vooral: aanpassen aan de huidige situatie. Leuk werk, vooral met dit weer. Dus in het zonnetje veel gefietst. Geef als voorbeeld de wandelmarathon van 2014: heerlijk door het buitengebied van Aalten via het Aaltense Goor en de Vennebulten naar Harreveld en tenslotte over de Zieuwentse kerkenpaden terug naar de Markt in Lichtenvoorde, waar je na een beetje meer dan 41 kilometer op een stoel kunt gaan zitten om een welverdiend drankje te habasseberen. Kijk voor de monstertocht maar naar het kaartje. Deze route laat werkelijk alle landschapstypen van de Achterhoek zien. W en ik waren blij dat we mochten fietsen. Wandelend ben je wat langer onderweg.

Het wordt ongetwijfeld een mooi camperjaar dit 2025, al zal de tendens die een paar jaar geleden ingezet is ook dit jaar wel gelden: elk jaar minder overnachtingen in de camper. We hadden net een paar gaten ontdekt toen we bericht kregen van de blokkendozenbouwer (er wordt een nieuw schuurtje gezet in onze tuin). Het wachten is nog op een telefoontje van onze hofschilder die tot de ontdekking komt dat hij een gaatje gevonden heeft om ons huis aan de buitenkant even strak in de lak te zetten. Moet ongeveer gelijk vallen met de tijd van de houtknutselaar. W vindt dat we bij beide evenementen aanwezig moeten zijn. Weet ook niet waarom, maar als zij dat vindt dan is dat zo. In ieder geval niet om de handjes van de harde werkers vast te houden anders komen de karweien nooit af. Geestelijke steun verlenen of gewoon koffie zetten? Wiet het weet mag het zeggen.

Eén ding staat zeker vast: Oerol. In november 2024 al de camping en de boot geboekt. Neem van mij aan dat je beter met de kerst een week all-inclusive kunt doorbrengen op de Canarische Eilanden (inclusief vlucht) dan een weekje Terschelling met camper boeken tijdens Oerol. Geef toe dat ik een (klein) beetje chargeer, maar de kern is waar. Als je bedenkt dat we twee jaar geleden voor iets meer dan 100 € van Rostock in Duitsland naar Trelleborg in Zweden zijn gevaren en toen meer dan een halve dag “vermaakt” werden op de boot die stampte over de Oostzee, dan is dat ritje naar Terschelling een peulenschil maar de prijs van de overtocht met de firma Doeksen is omgekeerd evenredig. Kwestie van alleenrecht of zo? Moet me niet zo opwinden, vindt W en haalt weer een complete batterij gesprekstechnieken uit de kast. Dat windt me alleen maar meer op, want als ik ergens een grondige hekel aan heb dan zijn dat die kunstmatige, aangeleerde manieren om iemand te overtuigen. Je mag gerust van aversie spreken.

Oerol, nog een cadeautje van de kinderen voor een jarige W in juli; het pasje en de toegangskaartjes dan. Stond nog steeds op onze bucketlist, nou ja: vooral van W. Ik ga met plezier mee, maar ik heb al genoeg aan een stoeltje bij strandpaviljoen De Walvis. Daar kan ik urenlang kijken naar het komen en gaan van eb en vloed met in de verte Vlieland. Heb wel wat met die wadden, al weet ik niet direct een antwoord te geven op de vraag "Wat is het dat je aantrekt in de Waddeneilanden?" Zal een warrig verhaal worden met elementen als: optelsom van geuren, kleuren en luchten. Iets met droogvallen met vrienden op de wadden hoort daar ook bij (zie foto uit 2002). Denk dat de voornaamste elementen rust en stilte zijn. “En op tijd een biertje”, maakte W het verhaal af. Maar nogmaals: ga met plezier mee naar Oerol, dat jaarlijks terugkerend tiendaags culturele festival op Terschelling. We zullen alleen moeten wachten tot juni.

het feest is nog niet begonnen – 1: ja, we leven nog

zondag 2 maart: @ kötteldiek

En weer is er een winter verganghen, al sie ic nog niet des meien schijn. Voor bloemkens die moeten hanghen is het ook nog een beetje te vroeg in het jaar, des is mijn hart niet verblijd. Kortom: tijd om Puzzel (binnenkort) weer van stal te halen en gaan genieten van de vrijheid. Slecht weer? Och, onlangs was een buitenlander het weer eens met me eens (wat het weer betreft): “Det finns inget dåligt väder, bara dåliga kläder” ofwel er bestaat geen slecht weer, alleen slechte kleding! Moet een Zweed geweest zijn. Ik zou nooit op zo'n wijsheid komen, immers “de meister zei mien vrogger al: I-j hebt de hasses van un knien”. Vrij naar Boh Foi Toch.

Heb inmiddels alweer de nodige appjes gekregen. Strekking: het is al maart en we horen maar niks. Ja, Onni van zus/zwager M&D staat inmiddels al te schuddebuiken aan de Franse Atlantische kust en ons Puzzeltje staat nog steeds in de stalling. Duurt waarschijnlijk ook nog wel een paar weken.

Niks gedaan de afgelopen winter? Natuurlijk wel. Eigenlijk teveel om op te noemen. Zo ben ik weer een paar keer de oceaan overgestoken, virtueel jawel. Deze keer onder meer met de Quelinda, waarvan de eigenaren sappige verhalen konden opdissen. En nee: zal in de toekomst de snubber niet vergeten aan te brengen. Voor de niet-waterratten: een snubber is een stevige lijn met een haak eraan, die je gebruikt om de spanning van je ankerlier af te halen. Hierdoor verminder je het rukken van de boot aan het anker. Met een snubber weet je zeker dat je ankerlier heel blijft en comfortabel achter je anker ligt.

Kwam op mijn reizen over het water ook nog een paar wijsheden tegen. De mooiste is wel van Jacob Cats: “wie worst eet of een weduwe trouwt, weet nooit wat er in is gedouwd”. En dat voor een man die leefde van 1577 tot 1660. Van hem is ook de uitdrukking “kinderen zijn hinderen”.

Dochterlief vroeg me onlangs wat ik het mooiste verhaal van afgelopen winter vond. Hoefde ik niet lang over na te denken: de opkomst van kunstmatige intelligentie in de vorm van chatAI. Kwam het volgende tegen: iemand vroeg ChatGPT een Roemeense grap te verklaren: “Twee mannen komen elkaar tegen in de woestijn, een met een sinaasappel, een met een autoportier. Zeg de man met de sinaasappel: ‘Ik ben hier het beste af, want ik krijg vocht en vitamine C binnen.’ Zeg de man met het autoportier: ‘Ik ben hier het beste af, want ik kan mijn raam opendraaien.'’’ Uitleg van ChatGPT: “De mannen bevinden zich allebei in de woestijn, maar hebben verschillende benaderingen van overleven. De man met de sinaasappel zegt dat hij het beste af is, omdat hij vitamine C en vocht krijgt van de sinaasappel. Dit klinkt logisch, omdat water en vitamines nuttig zijn in een droge omgeving. De man met het autoportier reageert echter met een absurde uitspraak: ‘Ik ben het beste af, want ik kan het raam opendraaien.’ Er is geen auto om het portier aan te bevestigen, dus de opmerking slaat nergens op.’” Heb inmiddels zelf ChatGPT op mijn lappie staan, zal je ongetwijfeld nog veel sappige verhalen voorschotelen.

En natuurlijk weer wat (fysieke) stormen overleefd. Van die stormen die je aan het denken zetten voor zover Ton den Boon (columnist van Trouw) die zware taak al niet voor je heeft overgenomen: op 8 januari behandelde hij de vraag of je getroffen wordt door een omvallende of een omgevallen boom. Schijnt beide te kunnen: in het ene geval ligt de nadruk op het omvallen van een boom, waardoor je getroffen kunt worden. In het andere geval ga je uit van het werkwoord treffen dat meerdere betekenissen heeft, bijvoorbeeld “de schadelijke gevolgen ondervinden van …”. Benieuwd naar het hele verhaal? https://www.trouw.nl/cultuur-media/kun-je-eigenlijk-wel-getroffen-worden-door-een-omgevallen-boom~bcc32d41/

Taalkundig interessant verhaal. Mijn geleerde buurman zei deze winter nog “Wij leven in een tijd waarin het niet meer erg is als het dak van een gebouw niet waterdicht is, maar als het verhaal waarom het dak niet waterdicht is maar waterdicht is”. Ongeveer hetzelfde niveau als de zin “Een sinterklaas is iemand die zich verkleedt als Sinterklaas”, waarbij je vooral moet letten op het hoofdlettergebruik.

Ongemerkt werd het 21 januari, internationale knuffeldag. Kreeg plotseling de volgende ingeving: “We leven in een raar land waar over condooms 9 procent btw wordt geheven maar over glijmiddel 21”. Denk dat dat komt door de combinatie “knuffeldag” en “21”.

Natuurlijk kostte het Achterhoeks Openluchtmuseum deze wintercamperstop ook de nodige tijd. Organiseren, vergaderen, klussen en een aantal dagen met veel bezoekers want er werden een paar keer oude ambachten en gebruiken ten tonele gebracht. Zuurkool maken bijvoorbeeld. Een van onze vrijwilligers (laten we hem Willem noemen) demonstreerde eind oktober de kunst van het “ouderwets zuurkool maken”. Zijn begeleidend commentaar (tijdens het raspen van de witte kool) was ook interessant. Het verhaal gaat dat de Tartaren, een Mongools nomadenvolk, zuurkool hebben ontdekt. Ze vonden de hele witte kool lastig meenemen op reis. Ze sneden de witte kool fijn zodat ze het makkelijker konden meenemen in hun zadeltassen. Na een paar weken bleek dat de kool aangenaam zuur van smaak was. De bezwete paardenruggen tegen de zadeltassen zorgden voor een natuurlijke fermentatie. Via nomadenvolkeren kwam zuurkool in West- Europa. Zuurkool blijft ook op lange reizen goed houdbaar, dus werd het onder ontdekkingsreizigers geliefd. Ook bleek het een middel tegen scheurbuik. Een vroeger veel voorkomende ziekte die veroorzaakt wordt door een gebrek aan vitamine C. Je leert nog eens wat op dit soort dagen. Willem deed de kool niet in zadeltassen maar in een Keulse pot met waterslot (voorzien van zout en een kruidenmengsel, die zuurkool dan niet dat waterslot). Na acht weken (tijd is afhankelijk van temperatuur en structuur van de kool) was het prutje genoeg gegist: tijdens dat gisten worden zetmeel en andere koolhydraten door melkzuurbacteriën omgezet in melkzuur. We kregen een bakje van Willem om te testen. W vond het de beste zuurkool sinds jaren geproefd.

Genoeg geleuter. Volgens W heb ik dit verhaal geschreven op het moment dat ik in het hoofdprogramma van een wasmachine met verhoogd toerental was beland. Nu we het toch over wasmachines hebben: ja we hebben weer eens een nieuwe. Stuk op dezelfde dag dat een beetje sneeuw zorgde voor drie uur vertraging op de A18 en A12. Inderdaad: vrijdag 22 november. Kraan kapot, hoofdkraan wilde niet dicht, nieuwe hoofdkraan na een paar dagen. Druk om maken? Welnee: drink een borrel bij een passend lied. Ja inderdaad: het rauwe van Elsschot, een sonnet waarbij je de jamben (vijfvoetig als ik me het goed van de kweekschool herinner) mag vergeten. Je weet wel:
“Er is niets aan te doen zoals gij ziet.
Drink dus een borrel bij een passend lied,
daar schele Piet reeds met uw tenen trekt.”

Zouden we meer moeten doen: genieten van elke dag die ons nog gegeven wordt in min of meer goede gezondheid. Er staan tegenwoordig teveel rouwadvertenties in de krant met een geboortedatum rond de 1950. En mocht ik dan toch stiekem de pijp uit gaan, drink dan ook maar een borrel bij een passend lied.