van je familie moet je het hebben – 1: over twee vrouwen, twee mannnen en een hond

Of dat natuurplaatje op het eind van het blog wel door W of mij genomen was. Zal voor het goede begrip het kiekje nog eens weergeven. Jazeker en wel door W. Het is een plaatje van de Hagmolenbeek. Het watertje ontspringt erges in de buurt van Ahaus in Duitsland en loost haar water in het Twentekanaal in de buurt van Delden. Toen we nog geen Twentekanaal hadden mocht het water een kilometer of tien verder stromen om in de Regge uit te komen. De beek dankt zijn naam aan het erf “Hagmeule”. Je wordt toch helemaal warm van binnen als je de volgende tekst tegenkomt: “De Hagmolen begon als katerstede, maar groeit snel uit tot huys, hof en zaalstede. In 1580 werd het een havezate”. Vraagt natuurlijk om enige uitleg. Een katerstede is een benaming voor een kleine hutachtige boerderij met land. Het woord keuterboer komt hier vandaan, een boer die niet alleen kon leven van zijn boerderij maar zijn inkomsten moest aanvullen met loondienst. De site https://www.landgoedereninoverijssel.nl/wat-is-een-landgoed.html bespreekt de andere hier genoemde termen. Eigenlijk is hier sprake van het verhaal van de kip en het ei: is het huis genoemd naar de beek, de beek naar een oliemolen die hier stond of de oliemolen weer naar de beek? Voor het complete verhaal: De Hagmolen (ooit een oliemolen, later werd er koren gemalen) brandde af in 1866 en werd niet herbouwd. En dat allemaal naar aanleiding van een mooi natuurplaatje van een stukje beek.

vrijdag 12 april: @ coesfeld

Mooi weekend. Tijd voor een paar dagen “verzetten-der-zinnen” of “verplaatsen-van-de-wielen” na een weekje nafietsen van wandelroutes (A4d), roosteren van fietsexamenleerlingen (VVN) en meer van dat vrijwilligerswerk. Ook nog een bezoekje aan het voetbalveld want deze week had kleindochter een toernooi. Of we zin hadden in een-paar-daagjes-samen, vroeg de broer van W. Hij heeft ook een vrouw en een camper en als extra een harig blafbeest. Altijd leuk. Had gehoopt op Scherpenzeel, je weet wel dat plaatsje dat ik in één van mijn vorige blogs al heb genoemd. We zouden gaan maar kwamen nooit aan. Vandaag ook niet, beetje te ver voor een paar dagen vond de familie. Scherpenzeel moet dan maar even wachten. “Scarpenzele” heette het vroeger. In dat woord zit het woord “zeel” dat is afgeleid van “zale” of “sale” hetgeen huis betekent. “Scherpen” zijn scherpe palen. Scherpenzeel vindt dus waarschijnlijk haar oorsprong in een versterkt huis omgeven door een rij palen.

Aan de naam in het dagverslag heb je al kunnen zien dat het inderdaad geen Scherpenzeel is geworden maar een stadje precies de andere richting op, het Duitse land in: Coesfeld. Je spreekt het niet uit als Koesvelt maar Koosvelt (de oe is in dit geval de lange oo), klein uurtje rijden met ons huisje op vier wielen. Al een heel oud stadje: Ludger zou er al in 809 gepreekt hebben. In 1945 vonden de geallieerden dat Coesfeld wel een tapijtje bommen kon gebruiken, want het was een belangrijk spoorwegknooppunt. De stad werd (op de kerkgebouwen na) vrijwel geheel verwoest. Diverse gebouwen, waaronder twee stadspoorten uit de 15e- 19e eeuw zijn na de Tweede Wereldoorlog herbouwd.

Als je van oude stenen houdt moet je een blik werpen op de Lambertikerk. Het meest opvallende is de toren, het waren er ooit twee. De een legde het loodje in 1635, de ander bleef nog tot 1681 staan. Beide gingen “down” door hevige stormen. Wapengekletter en vooral de gevolgen daarvan (Dertigjarige Oorlog) zorgden ervoor dat er pas in 1703 een nieuw torentje ingewijd kon worden. Even voor de niet-cultuurbarbaren: de kerk is gotisch, de 68 meter hoge toren is gebouwd in barokstijl. Het bijzondere van de kerk is niet de buitenkant maar een voorwerp dat in de kerk bewaard wordt: het Coesfeldkruis, een “gevorkt” kruisbeeld uit het begin van de veertiende eeuw. Dit (ruim) drie meter hoge Coesfelder Kreuz bevat een aantal holtes, in één ervan is relikwie in de vorm van een splinter hout opgeslagen. De splinter zou afkomstig zijn van het kruis waaraan Jezus Christus zou zijn gestorven. Je snapt het al: pelgrims, bedevaarten, processies, veel poespas. Nog steeds! En dan hebben we pas één kerk gehad.

Coesfeld heeft een (gratis) camperplaats in de buurt van het centrum: Wohnmobilstellplatz Coesfeld aan de Osterwicker Straße 39. Op CamperContact te vinden onder nummer 817. Dat werd 'm niet: beetje gebrek aan “comfort”, dus we zochten Waldesruh Camping CMA op (volledig adres: Bruchstraße 143 in Coesfeld). En nee, deze stond niet op CamperContact. Per nacht € 14,50; stroom via een muntautomaat.

De toeristische dienst gebruikt de slogan “Coesfeld muss man gesehen haben”. Jammer dat we maar een paar dagen hebben: er valt zoveel te zien. Neem nu alleen Lette, zeg maar de wijk waar onze camping zich bevindt. Was tot 1974 een zelfstandige gemeente, maar net als in Nederland moeten kleinere gemeentes fuseren tot grotere. Heeft een paar musea waaronder het tot Spoorwegmuseum omgebouwd oude treinstation. Alleen – net als heel veel van die leuke kleine musea in Duitsland: zeer beperkt open. Dit juweel is alleen op de eerste zondag van de maand open en dan nog maar een paar uur in de middag. De buitenkant is ook mooi zeggen we dan. Maar: gered van de sloop door een kleine groep spoorwegliefhebbers is het voormalige station van Lette nu een monument, een stuk Westfälische spoorwegarchitectuur. Er stoppen nog steeds treinen: lijntje van Enschede (NL) naar Dortmund, elk uur eentje heen en eentje terug. Kaartjes via de automaat. Trein van 17:08 had tien minuten Verspätung, iets met “Bereitstellung weitere Wagen”. Zal ongetwijfeld maar kan het niet op bevredigende wijze vertalen. 

En dat alles hebben we vandaag gezien tijdens ons verkennende rondje Coesfeld – Lette und Umgebung. Opa moest zijn nieuwe petje op, voortaan verplicht. Oma is bang dat de oude man een doodsmak maakt. Zelf is ze nog te jong voor zoiets: “alleen als het moet, in Spanje bijvoorbeeld”.

Mooie dag, straks een hapje eten in het Stübchen, volgens zwager R het eerste cafetaria wat hij tegengekomen is waar je moet reserveren. Ze hebben vanavond twee shiften: wij horen bij de 19-uursessie. En morgen? Morgen is er weer een dag: we gaan ongetwijfeld een eindje fietsen. Temperatuur kwam vandaag boven de 20 uit met een voorzichtig zonnetje.