nazomertocht 2024 – 7: heeft de hertogin natte voeten?

“Hoe is het ov geregeld?” vroeg een oud-NS'er mij. Antwoord: matig. Je weet als NS'er dat er geen reizigerstreinen (meer) lopen op Zeeuws-Vlaanderen. Het openbaar vervoer wordt gevormd door een netwerk van buslijnen. Op bijgaand kaartje kun je zien hoe het geregeld is met bussen en treinen in Zeeland. Zeeuws-Vlaanderen komt er maar bekaaid vanaf. Kan ook niet anders: het is een uitgestrekt en dunbevolkt gebied. Vooral leerlingen in het voortgezet onderwijs hebben last van het gebrek aan bussen. Fietsen is niet altijd een oplossing. “[...] Met in het voortgezet onderwijs nog drie brede scholen, twee praktijkscholen en twee scholen voor speciaal onderwijs in heel de regio, die daarmee een oppervlakte van maar liefst 876 km² bedienen, is het onvermijdelijk dat grote groepen leerlingen zijn aangewezen op goede openbaar vervoervoorzieningen”. (bron: 20230310-vo-in-zvl-bereikbaar-voor-alle-leerlingen.pdf). In de loop der jaren zijn veel buslijnen tussen de dorpen opgeheven en vervangen door kleine busjes, die worden bemand met vrijwilligers. Vanwege de lage frequentie - eens in het uur, geen vervoer 's avonds en in het weekend, is er wel een beltaxi beschikbaar. Om daarvan gebruik te kunnen maken, moet de rit ten minste twee uur van tevoren worden besteld. Voor leerlingen zijn er speciale scholierenlijnen. De vraag is alleen: hoelang nog? Uit hetzelfde rapport: “Wij hebben begrepen dat binnen de kaders van de nieuwe concessie wellicht een minimum volume van 15 reizigers gehanteerd gaat worden om het bestaansrecht van de scholierenlijnen te garanderen. Gezien het huidige aantal leerlingen dat nu gebruik maakt van deze scholierenlijnen voorzien wij dat daardoor straks geen enkele scholierenlijn meer aangeboden zal worden in Zeeuws-Vlaanderen. Daarmee komt de bereikbaarheid van onze scholen nog verder onder druk te staan. Op dit moment kunnen wij niet inschatten hoe het meer fijnmazige openbaar vervoersysteem dat de provincie voor ogen heeft uit gaat pakken voor onze leerlingen in Zeeuws-Vlaanderen en of daarmee de bereikbaarheid van onze scholen voor alle leerlingen is gegarandeerd. Wij maken ons daar wel grote zorgen over.” Tevreden ex-NS'er?

woensdag 28 augustus: @ hengstdijk, gemeente hulst

Moest gisteravond nog even de achterdeur een hengst geven: niet goed gesloten en W wilde graag de bus op slot. Alsof er hier in niemandsland wordt ingebroken in een schamel campertje? Zo'n plek waar de internetverbinding via 4G ronduit krakkemikkig is, maar nu dwaal ik af. Pikkedonker was het en stil. Vanmorgen wakker geworden met vogelgeluiden middenin de perenboomgaard, de peren zijn conferences, de vogels kon ik niet determineren, want één gehoorapparaat ligt ter reparatie bij de orenboer en de ander lag in mijn doosje. Gewoon een rustige ochtend: W in bed en ik achter de laptop tot zo'n half tien. Bakje zwart vocht erbij en langzaam maar zeker een nieuwe dag aanvaarden. Zon heeft al aardig wat kracht en het belooft een warme dag te worden. Plek van ons busje is echter zo dat we vanaf een uur of elf in de schaduw staan. Kan, dankzij een infuusverbinding van zo'n veertig meter. Had ik met eigen kabels kunnen overbruggen, maar een overgedienstige buurman (Belg) kwam gisteren bij de installatie van ons busje al met verlengkabels aanzeulen. Mooi toch: mogen zijn zwarte draadjes smerig worden. Daarna kleren aan, ontbijten, afwassen (minpuntje van dit plekje: geen afwasplek; W vindt dat een pluspunt want als er geen afwasplek is mag ik altijd helpen, anders moet zij het alleen doen).

Had inmiddels een route uitgestippeld met drie verplichte nummers: Verdronken Land van Saeftinghe (nevenstaande foto is geleend), infopunt ontpolderingsproject Hedwige – Prosperpolder en een ijscoboer in Hulst. Eerste punt wilden we beiden bezoeken, tweede komt uit mijn koker en waar dat ijsjesverzoek vandaan komt kun je je wel voorstellen. Iedereen tevreden, prima toch en och, een ijscohand is snel gevuld.

Apart landschap dat Verdronken Land van Saeftinghe. Officieel is het de grootste brakwaterschor van West-Europa. Verdronken omdat er hier in de Middeleeuwen dorpjes, en zelfs een kasteel lagen. Uiteindelijk heeft de natuur gewonnen, ergens tussen de 14e en 16e eeuw. Verschillende overstromingen in deze periode hebben ervoor gezorgd dat er weer dagelijks water in en uit Het Verdronken Land van Saeftinghe stroomt. Vooral de overstromingen van 1570 en 1574 hebben veel land laten verliezen. Ook de mens hielp een handje: tijdens de Tachtigjarige Oorlog hebben de Nederlandse strijdkrachten de dijken doorgestoken, om te voorkomen dat de Spanjaarden Antwerpen in handen kregen. Er staat dan 1584 op de kalender. Door dit doorsteken van de dijken beletten ze niet alleen de opmars van de Spanjaarden, maar komt ook het gehele achterland onder water te staan. Tevergeefs: Antwerpen valt in 1585 alsnog in Spaanse handen. Het Land van Saeftinghe verdwijnt definitief onder de golven. De slikken en schorren die zijn ontstaan, vormen daarna een trekpleister voor vogels.

Heb al een paar keer in de afgelopen tien jaar een blik geworpen in en op de Hertoging Hedwigepolder. Beetje omstreden gedoe allemaal: moet teruggegeven worden aan de natuur ter compensatie van bepaalde werkzaamheden aan de Westerschelde. Natuurherstel noemen ze dat. Heb er zo mijn twijfels over, maar afgesloten onderwerp. Vandaag even kijken naar de stand van zaken. De Hedwige- en Prosperpolder vormen samen met het aangrenzende Land van Saeftinghe, de Doelpolder, de voorgenomen natuurontwikkeling in de Prosperpolders en de Nieuwe Arenbergpolder een aaneengesloten getijdennatuurgebied van maar liefst meer dan 4700 ha. Krijgt een mooie naam mee: Grenspark Groot Saeftinghe. De werkzaamheden van het Hedwige-Prosperproject lopen op z'n einde. Er komt uiteindelijk een Panoramaheuvel met een hoogte van 28 meter. Die heuvel is gemaakt van grond die vrijgekomen is bij het afgraven van de dijken van de Hedwige-polder. Op de heuvel wordt een uitkijktoren gebouwd (zie afbeelding). Oplevering: vermoedelijk medio 2026. Vanaf dat moment kun je vanaf de toren (eventueel met een kopje koffie, er is ook horeca gepland) de wisselwerking van eb en vloed ervaren, of de bedrijvigheid op de Westerschelde ervaren: containerschepen varen dicht langs de oever van en naar de haven van Antwerpen.

Eind jaren negentig werd besloten dat de haven van Antwerpen zou worden uitgebreid met twee nieuwe doks, waarvan één dwars door Doel zou lopen. Uiteindelijk kwam het zover dat bewoners tussen 1999 en 2003 hun woning vrijwillig konden verkopen. Doel liep leeg; in 2003 waren er uiteindelijk nog maar 214 inwoners over. Een tijdlang hebben krakers in de leegstaande panden gezeten, totdat ze in 2006 allemaal uitgezet werden. Nu zijn er nog maar zo'n 20 officiële bewoners over. De rest heeft Doel verlaten. Inmiddels zijn we wel bijna twintig jaar verder en Doel is nog steeds een spookstad.

Hoogste tijd voor een broodje, inmiddels al twee uur in de middag. Volgens W lokken de terrasjes in vestingstad Hulst, ik krijg de kriebels van al die toeristen. Op de fiets er dwars door heen, met de Jumbo geprogrammeerd in de smartphone. De super heeft ook lekkere broodjes en een heerlijk sapje, vele malen goedkoper dan een terrasje op de markt. Kon nog net in een stil straatje een fotootje trekken van de kerk van Hulst. Veel toeristischer is het niet geworden en in een bespreking van de geschiedenis van het stadje heb ik vandaag ook geen zin. Soms heb je van die dagen. Wat me wel opviel was dat er sprake is van een Stationsstraat. Even nagezocht: er werd in 1871 een spoorwegstation gebouwd dat echter in 1952 werd opgeheven. Het lijntje Mechelen-Terneuzen ging via Hulst, bijnaam: Morgen Thuis, want het duurde wel een tijdje.

Nog een paar leuke highlights van Komoot: “schaapjes op het droge”. Leuk plasje, maar vandaag even geen schaapjes.

Een andere highlight kwam veel vaker voor: een dijk omzoomd door bomen. Volgens mijn plantapp waren het populieren (gezocht op bast en blad). Kwam op de site van Staatsbosbeheer de volgende tekst tegen over verjonging: “De bomen die worden verwijderd zullen allemaal worden vervangen door nieuwe jonge bomen. Het is de bedoeling dat de nieuwe bomen worden geplant in de winter die volgt op de werkzaamheden. Hierin zijn we echter wel afhankelijk van bijvoorbeeld weersomstandigheden. De nieuwe bomen zullen grotendeels weer populieren zijn, deze soort zorgt namelijk het snelst voor herstel van de laanvorm en past goed in het cultuurhistorische beeld van de streek. De meeste nieuwe bomen worden op dezelfde locatie geplant als waar de oude bomen zijn verwijderd. Het kan voorkomen dat er situaties zijn waarbij niet alle bomen op dezelfde locatie kunnen worden geplant bijvoorbeeld omdat de bomen te dicht op elkaar stonden. In die gevallen wordt er elders gecompenseerd. Voor iedere boom die wordt verwijderd, zal dus weer een nieuwe boom worden geplant”.

Mooie dag. Om kwart voor vier weer thuis na 62 kilometer fietsen. Even met de voetjes omhoog en een lekker koud sapje, nou ja sapje? Warm: temperatuur oplopend tot ruim 30 graden. Fijn om bij de camper schaduw te hebben. En morgen? Morgen is er weer een dag en een stuk minder warm. We willen naar België, maar alle camperplaatsen en campings die we tot heden geprobeerd hebben zijn “volzet”. Is weer iets anders dan “complet” maar eigenlijk hetzelfde. En voor de statistieken: W heeft haar ijsje niet gehad, helemaal voor niks naar Hulst gefietst!