ik zie de zon (weer) – 3: lekkere ijsjes voor vijftig cent

Ben dol op nutteloze feitjes. Wist je dat deze week begon met de Internationale Dag van het Kapitalisme (zondag), gevolgd door de Wereldfietsdag op maandag, de Internationale Dag van de Paddenstoel op dinsdag (overigens was het die dag ook de opa- en omadag), de Wereldmilieudag op woensdag, de Internationale Dag van de Russische Taal op donderdag en dat het vandaag (vrijdag 7 juni) de Tourettedag is? Volstrekt zinloze informatie, ik weet het, maar ik hou ervan. Ik ga me er niet druk om maken, zolang het carbidschieten maar op de lijst van Cultureel Erfgoed blijft staan.

Laten we er twee uitpikken. Allereerst de Europese Tourettedag (ook bekend onder de naam International Tourette's Awareness Day), een dag waarop aandacht gevraagd wordt voor het syndroom van Gilles de la Tourette met als doel om meer herkenning en begrip te creëren. Tourette, je kent het wel: het te pas en te onpas vloeken of schuttingtaal gebruiken en het hebben van tics, zoals constant met de vingers tikken of met de ogen knipperen. Het syndroom is een genetische, erfelijke en neurologische aanlegstoornis en heeft zijn naam te danken aan de Franse neuroloog Georges Gilles de la Tourette (1857-1904). En dan die andere, iets vrolijkere bijzondere dag: dit jaar wordt voor de twintigste keer in Nederland de 'Nationale Opa- en Omadag' gevierd. Grootouders en overgrootouders worden op 4 juni in het zonnetje gezet. Alsof ze niet genoeg bloemen, chocola en flessen whisk(e)y krijgen op Moeder- en/of Vaderdag. Heb je Italiaanse kleinkinderen, dan krijg je nog een keer wat extra aandacht op 2 oktober op la Festa dei Nonni. Weer een dag met extra inkomsten voor de middenstand.

vrijdag 7 juni: @ haarle

Af en toe heeft W wat autoritaire trekjes en lijkt ze op Louis XVI: “We gaan naar de Bosweide in Haarle”, sprak ze ferm. Was even bang dat we een dagje naar Avonturenpark Hellendoorn zouden gaan, want dat ligt vlak bij de camperplaats. Was echter loos alarm, “we gaan erheen omdat de ijsjes maar 50 cent kosten en bijzonder lekker zijn”. Is niks mis met die cp: vriendelijke eigenaren, rustige omgeving, schitterend sanitair (en verwarmd), je staat royaal op het gras met vrij uitzicht, € 15 per nacht inclusief alles, geen verplichte vertrektijd en voor mij is het heel belangrijk dat er is een uitstekende afwasplek voor W is. Ideale locatie voor een paar dagjes “uit”. De dorpskernen van Hellendoorn en Nijverdal liggen binnen een straal van vier kilometer. Die van Haarle zelf trouwens ook. Ja: de Sallandse Heuvelrug. Om terug te komen op het begin van deze alinea en dan speciaal voor de geschiedenisfanaten: Lodewijk de Zestiende wilde niet naar camperplaats de Bosweide maar sprak de gedenkwaardige woorden "Het is wettig, omdat ik het wil". En zo is het al jaren: “Moeders wil is wet”. Op donderdag nog even naar het stembureau, want “Als je niet gaat stemmen mag je ook niet kankeren” volgens de cartoon van de Rechter uit (de Gelderlander van 6 juni).

We mochten de dag goed beginnen met een bezoek aan het “ogenboerke” en daarna kon Puzzeltje gepakt worden. Het beestje stond staat de afgelopen periode een straatje verder onder de carport van twee camperreizigers die op dit ogenblik Finland onveilig maken. Wil je het reisverhaal volgen? Klik even op: https://margogo.reislogger.nl/. Als je haar site gaat bezoeken zal je opvallen dat Margo een heel andere manier van schrijven heeft dan dat je hier (op mijn blog) gewend bent. Was overigens weer eens een “ogenboerinneke” en wel dezelfde die een paar weken geleden zonder pardon het mes in mijn oog stak en vervolgens de schuurmachine gebruikte om het netvlies weer puckervrij te krijgen. Ik schreef in de eerste zin van deze alinea “goed” omdat W het stuur van de camper weer uit handen mocht geven (dat doet ze overigens heel graag).

Een bekende weg inmiddels van Lichtenvoorde naar Haarle. Je hebt in principe twee mogelijkheden: via de N18 en A35 dus min of meer via de snelweg of “binnendoor”. De eerste route is wat gemakkelijker rijden, je hoeft wat minder aan het wieletje te draaien. Grote nadeel is dat je veel “agrarisch industrieterrein” ziet. Je weet wel: grote lappen met dat Engelse Raaigras, biljartlakengroen maar geen vogel of insect te bekennen. Mensen die dit soort dingen verzinnen hebben hun hersens toch op standje baviaan staan? “Je moet je niet zo opwinden”, was de opmerking van W, toen ik haar dit verhaal vertelde, “en vooral: je moet het niet groter maken. Je bent in staat om van elk haar een kabelketting te maken”. Zij kan het weten, ze woont dit jaar al 52 jaar met me samen. Overigens wel leuk die laatste vergelijking, houden we erin. Bijna net zo leuk als “als de cijfers rood staan is er geen ruimte voor groen!” Dat laatste gezegde klopt dan weer niet helemaal of helemaal niet: de boeren staan rood bij de bank maar ze hebben wel veel groen in de wei. En dan sta je bij de Aldi, want de (koel)kasten moeten ook vol, geeft Truus van Google Maps ineens aan dat de weg via de N18 en de A35 toch een kwartier sneller is (routekaartje in deze alinea heb ik eerder deze week gemaakt). Voor het eerst reed Sammie mee, onze nieuwe aanwinst, gekregen van T&J.

En dan ben je op de camperplaats, waar je de voorlaatste plek kon innemen (Einer geht noch, einer geht nog 'rein), hebt de koffie opgeslobberd en het broodje naar binnen gekaand. Wat moet je nog doen tot je de aan de productie van je viergangendiner kunt gaan beginnen? Juist, fietsen! Had thuis wat voorbereidend werk gedaan en de site https://www.sallandseheuvelrug.nl/landschap-vol-verhalen/2605/van-ijstijd-tot-ijsfabriek/ bestudeerd. Volgens deze webpagina moet je zeven dingen bezocht hebben om je Sallandseheuvelrugexpert te kunnen noemen. Een aantal hebben we er al afgevinkt in de laatste jaren:

• de grafheuvels uit de periode 2000 tot 800 voor Chr., ook bekend als het “Haarler Grafveld” (monumentenregister 46.064).

• toeristenweg (uit 1929), oorspronkelijk een bochtige zandweg tussen bezoekerscentrum Holten en bezoekerscentrum Nijverdal, dwars door de bergen met prachtige vergezichten; de weg werd pas in 1963 verhard. Sommige mensen noemen het de mooiste weg van Nederland.

• Canadese begraafplaats in Holten. Oorspronkelijk lagen overal op de Sallandse heuvelrug soldaten bedraven. Elk graf werd gemarkeerd door een wit kruisje. Dat duurde tot 1948. Toen werden er 1394 Canadese soldaten herbegraven op de speciaal daarvoor ingerichte begraafplaats.

• Palthetoren aan de Sprengerwerg in Haarle. “Huisje” van de familie Van Wulfften Palthe, een textielbaron. Eerst werd er een jachtslot/vakantiehuis gebouwd en in 1903 kwam daar de huidige blikvanger bij: de sprookjesachtige toren met sterrenobservatorium. Een van de familieleden had wat met astronomie.

Van de drie overgebleven “must-do's” hebben zij van Komoot en ikzelf een leuke fietsroute gemaakt en met een paar highlights (die het programma voorstelde) uitgebreid. Eerlijkheidshalve moet ik zeggen dat we niet OVER de heuvels gefietst hebben maar meer de flanken hebben gekust. Allereerst Rijkswerkkamp Twilhaar, vlak bij de camperplaats aan de overkant van de N35. Nu is er weinig meer te zien, alleen veel bos. Lijkt al een oud bos, maar is het niet: in totaal werd tussen 1940 en 1945 zo’n 20.000 vierkante meter woeste grond ontgonnen. Kamp Twilhaar was bedoeld om de werkloze vissers uit Scheveningen en IJmuiden, die de bomen onder leiding van Staatsbosbeheer zouden planten, onderdak te bieden. Maar de Tweede Wereldoorlog brak uit en al snel maakten de vissers plaats voor zo’n honderd Joodse mannen. De eersten arriveerden op 10 juli 1942, allemaal Groningers. Daarna kwamen er ook nog mannen uit Tilburg en Amsterdam. Lang hebben de Joodse dwangarbeiders er niet gezeten want begin oktober van datzelfde jaar werden de mannen via station Nijverdal naar kamp Westerbork gestuurd. Het kamp werd schoongemaakt en wat later woonden er westerse gezinnen die door de bouw van de Atlantikwall hun huis moesten verlaten. Na 1945 vonden inwoners van Nijverdal er een noodonderkomen na het vergisbombardement van de geallieerden. Het kamp werd in 1949 afgebroken.

Op naar Nijverdal, naar de Fabrieksschoorsteen op het terrein van de rond 1920 gerealiseerde Koninklijke StoomBleekerij Nijverdal aan de Campbellweg in Nijverdal. Het enige wat rest is “een in rode baksteen opgetrokken schoorsteen vanuit een ronde plattegrond, waarbij de doorsnede aan de onderzijde breder is dan aan de bovenzijde in verband met de stabiliteit. In de voet van de pijp een ingang met stalen deur onder dubbele rollaag. Boven een cordonlijst is de pijp voorzien van regelmatig geplaatste ijzeren banden. Over de gehele lengte zijn klimijzers aangebracht voor inspectie en reparatie. In de bovenste helft is met witte steen 'Kon. Stoom Bleek.' ingemetseld.” (bron VisitHellendoorn.nl). Toen W vanuit de verte de schoorsteen zag zei ze: “We maken toch voor die pijp geen omweg hoop ik?” Foto dus maar geleend (Rijksmonumenten.nl).

Landgoed Eelerberg. Valt onder Hellendoorn. Is in 1847 door de familie Veening Meinesz uit Leusden als “lapje woeste gronden” aangekocht en omgevormd tot een landgoed, zoals een landgoed er in de 19e eeuw behoorde te uit te zien: er werden bomen geplant, lanen aangelegd en vanwege de droogte werd zelfs een kanaal gegraven. Naast een landhuis bouwde men ook woningen voor de rentmeester en de tuinman en om alle wielen kwijt te raken moest er een koetshuis komen. Een hertenkamp, een belvedère (uitkijktoren), een arboretum en een vijver maakte het plaatje af. De belvedère heeft het afgelegd tegen de steeds hoger groeiende bomen. De rest van het landgoed is nog altijd intact en dat blijft ook zo, dankzij de huidige status als rijksmonument. Is het verwonderlijk dat W bij het zien van al dat moois spontaan de Selvera's begon te verkrachten? Klik maar op de meisjes om het origineel te horen en je ziet de koets van de familie in de verte aankomen.

Valt er nog meer te vertellen? Misschien een A4-tje vol over koeien die niet van het fietspad wilden behalve toen ik een ernstig gesprek met hen begon. W heeft bijna in de broek gedaan van het lachen en vond het jammer dat ze de conversatie (nogal eenzijdig, toegegeven) niet opgenomen heeft. Misschien een verhaal over een kunstwerk met als titel “de schone slaapster” aan de oevers van de Midden Regge. Misschien een verhaal over de blauwe korenbloemen die jij voor mij van plan was te plukken, maar toch maar niet gedaan hebt. Een mooie dag. En morgen? Morgen is er weer een dag. We blijven nog tot zondag hier.