delfsail, the legacy of the seven seas – 4: een excursie naar borkum

Als je het over de Waddeneilanden hebt, denk je aan het rijtje TVTAS (Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog). Je hebt het dan maar over een klein deel van de Waddeneilanden, omdat je eilanden van Duitsland en Denemarken vergeet. Op bijgaand kaartje zie je alle Waddeneilanden als rode vlekjes voor het vasteland liggen. Even wat interessante maar niet belangrijke feiten die Wikipedia voor je verzameld heeft: “De Waddeneilanden [….] worden bewoond door ongeveer 81.340 inwoners. Het grootste eiland is het Nederlandse Texel, gevolgd door het Deense Rømø en het Duitse Sylt. Sylt heeft met ongeveer 21.000 inwoners de grootste bevolking van alle eilanden.” Ik ga niet in op het ontstaan van de eilanden, dat voert te ver. Het enige wat ik kwijt wil is dat het waddengebied de afgelopen 7000 jaar altijd dynamisch is geweest: getijgeulen hebben zich regelmatig verlegd, ook de grenzen van het wadden- en kweldergebied en de locatie van de Waddeneilanden schoof regelmatig op. Ook nu nog zijn de Waddeneilanden onderhevig aan constante opbouw en afbraak door de zee. De kaart van (een deel van) de Duitse Waddeneilanden (de Oost-Friese die hieronder staat mag ik alleen maar gebruiken als ik het volgende noteer: Door Maximilian Dörrbecker (Chumwa) - Eigen werk, usingOpenStreetMap data for the backgroundthis file for the orientation map., CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=7538695.

zaterdag 15 juni: @wagenborgen

Uit het programmaboekje: “Zaterdag vertrekt de bus naar de Eemshaven precies om 09.15 uur vanaf de grote parkeerplaats van de camping. [….] Zorg dat je op tijd bent. Dat geldt natuurlijk ook voor de terugreis met het treintje op Borkum. 09.15 uur: vertrek bus vanaf het parkeerterrein bij de camping. 09.45 uur aankomst bus in Eemshaven. 10.15 uur vertrek boot naar Borkum, duur ca 50 minuten. 17.40 uur vertrek van het treintje vanuit Borkum naar de boot. 19.00 uur vertrek bussen in de Eemshaven naar de camping. 19.30 uur: de barbecue voor iedereen.” Vroeg dag dus als je om 09:15 uur gewassen en gestreken paraat moet staan. Vooral omdat er juist vandaag broodjes afgebakken moeten worden.

Een dagje eiland, daar verwacht je toch volop zon bij? Volop? Weinig kans, al was ze er af en toe wel en hadden we ook nog een kwartiertje een strakblauwe lucht. Heen wind 3, op de fiets west 5 (de partytenten op de camping zijn voor een deel de lucht ingevlogen) en terug op de boot wind 2. Niet koud. Och, een prettig eiland dat toeristenbelasting “gastbijdrage” noemt en met de volgende tekst op internet pronkt: “De lucht laat ons vrij ademen en schenkt ons een nieuw levensgevoel. Deze Borkumbelevenis, gekenmerkt door absolute openheid en diepste verbondenheid met de natuur, inspireert en verbindt zowel bewoners als bezoekers en zorgt voor nieuwe levensenergie en creativiteit”.

Had wat moeite met mijn onderste ledematen vandaag, iets met een zenuwbeklemming of zo, pillen wilden niet helpen en ik kon eerst amper bij de bus en later met moeite in de boot komen. MS Münsterland heette de boot, waarbij MS staat voor Motorschiff. Om nou in het noorden van Duitsland een boot zo'n naam te geven? Vijftig minuten duurde de tocht over het UNESCO Werelderfgoed Waddenzee, maar er was weinig te zien, alleen water. De zeehonden hielden zeer waarschijnlijk een wedstrijd diepzeeduiken, want geen koppie te zien.

Bij aankomst in de haven stond ons treintje klaar: een groot aantal wagons met een lief roodachtig koolzaadolielocomotiefje voorop. De Borkumer Kleinbahn bracht ons zeven kilometer verder naar het station in het centrum. Smalspoor (spoorwijdte 90 cm). De lijn bestaat al sinds 1888.

Eerst koffie en toen een fiets (met trapondersteuning) huren. Goed geregeld: W bracht de fiets van het verhuurbedrijf tot aan het station waar een zielig brokje ellende zat te wachten. Toch nog maar geen scheiding aanvragen zolang ik gehandicapt ben.

Daarna een tocht met soms een heerlijke windkracht 5 mee en soms een vervelende windkracht 5 tegen. Als je op de kaart kijkt zie je dat we een deel een heen-en-terugje hebben gedaan. De oorspronkelijk geplande route liep langs de Waddenzee, maar met wind pal van voren zou dat geen stoempen meer zijn maar masochisme. Midden op het eiland hielden wat verdwaalde bomen en struiken de ergste storm tegen. Vroeg me af waar LER voor zou moeten staan op al die autokentekens. Bleek later dat het eiland deel uitmaakt van landkreis Leer. Het eiland is iets kleiner dan Schiermonnikoog, het kleinste bewoonde Nederlandse waddeneiland.

Bij mijn voorbereiding van ons eilandtochtje kwam ik tegen dat Borkum een paar honderd jaar geleden nog bestond uit twee "losse" eilandjes (afbeelding geeft de situatie uit 1805 weer), maar ook dat het eiland al heel lang een belangrijke rol heeft gespeeld bij de markering van het Eemsvaarwater. Zal niet alle bakens en andere oriëntatiepunten gaan behandelen, alleen even kort aandacht besteden aan de drie vuurtorens van Borkum.

In 1576 werd de oude vuurtoren gebouwd. Hij is daarmee het oudste gebouw en tevens herkenningsteken van het eiland. Gebouwd op het fundament van een oude Borkumer kerktoren. Aanvankelijk deed het slechts als oriëntatiepunt bij dag dienst. Pas in 1817 kreeg de "Alte Leuchtturm" een lichtbron die in 1879 door een flinke fik werd verwoest. De toren zelf bleef dankzij zijn solide bouw behouden.

De nieuwe vuurtoren van Borkum werd na de brand van de oude vuurtoren in 1879 in zes maanden gebouwd. De vuurtoren doet nog steeds dienst en markeert de Eemsmonding.

Dan hebben we nog een kleine vuurtoren (1889) die de bijnaam "der Elektrische" heeft. Deze vuurtoren is niet meer actief omdat de vaargeul een andere route is gaan volgen. Zijn bijnaam kreeg de toren voor het feit, dat hij de eerste voor elektrisch gebruik gebouwde vuurtoren in Duitsland was. De toren staat aan het zuidstrand, waar ook een prachtige boulevard is waar je prachtige foto's kunt maken.

Een mooie dag. We zijn droog gebleven: op het moment dat de regen echt met bakken uit de lucht kwam, zaten we droog aan een voedzame lunch. Beetje droog brood, maar het drankje maakte het meer dan goed. Een kleine 30 kilometer hebben onze huurfietsen afgelegd en we hebben het eiland wel zo'n beetje gezien. En morgen? Morgen is er weer een dag. We maken nog een keer een boottocht, maar nu blijven we in Delfzijl. We gaan de boten uitzwaaien vanaf een boot: het feest is dan afgelopen.