en weer een fietsvierdaagse – 4: alle plaatsen net niet, behalve beuningen

De post. Vaste lezeres S te W vroeg zich af waarom ik nog geen aandacht aan het overbekende Twentse volkslied had besteed. Nou ja, overbekend? De melodie misschien omdat het van oorsprong een studentendrinklied is: Ergo Bibamus, hetgeen zoveel wil zeggen als “Welnu, laat ons drinken!”. Tekst Johann Wolffgang von Goethe (1810), muziek Max Eberwein (1813). Rond 1926 schreef J.J. Deinse de tekst op deze melodie, in het Nederlands wel te verstaan. Eerste couplet:

Er ligt tussen Dinkel en Regge een land
Ons schone en nijvere Twente
Het land van de arbeid het land der natuur
Het steeds onvolprezene Twente
Daar golft op de essen het goudgele graan
Doet 't snelvlietend beekje het molenrad gaan
Daar ligt er de heide in 't paarsrode kleed
Dat is ons zo dierbare Twente. (bis)

Natuurlijk is er ook een Twentse versie (G.B. Vloeldbeld), maar die is een stuk minder bekend en amper te vinden op Youtube, in tegenstelling tot de Nederlandstalige versie:

Dôar lig tuss'n Déénkel en Regge 'n laand
oons mooie en neerige Twèènte
't Laand van katoen en 't laand van d'n es
den greun is in wéénter en lèènte.
Doar ruust de rouw op d'n kaamp in de wéénd
geet 't rad van de möl in de bekke gezwéénd
Dôar steet nöast d'n eek'n d'n beuk en de dan
Dat is oons zo leeve land Twèènte (bis)

Hoe dan ook: ergo bibamus!

donderdag 24 augustus: @ beuningen

Rare titel van dit verslag (alle plaatsen net niet, behalve Beuningen)? Valt wel mee, want het klopt als een zwerende vinger. Als je goed naar de routekaart van vandaag kijkt (66,1 kilometer volgens de organisatie) zie je dat onze tocht door geen enkele plaats kwam, met uitzondering van Beuningen. Op zich niet zo'n ramp, vind het alleen jammer dat het Lutterzand niet wordt aangedaan. Zelf hebben we een routeaanpassing gemaakt om het Omleidingskanaal eens nader te bestuderen: al een paar keer tegengekomen deze week, maar nog niet bij de functie stilgestaan. (Moet je natuurlijk wel de routewijzigingen opslaan, anders kom je aan het einde van de rit tot de ontdekking dat je nog wat gemist hebt.) De Lutte laten we links liggen en Losser schampen we aan de zuidkant. Van Lonneker en Enschede zien we alleen de namen op de rode fietsbordjes en paddenstoelen staan en Oldenzaal zien we op een plaatsnaambord staan, heel snel gevolgd door “einde bebouwde kom”. Wat blijft er over? Natuur en voor een groot deel land dat in cultuur is gebracht. Toch nog voldoende om even bij stil te staan en een paar woorden aan te besteden.

We fietsen nu al een paar dagen in het stroomgebied van de Dinkel. Eigenlijk een vreemd riviertje met zowel de bron als de monding in Duitsland en daartussen een groot struk in Nederland. Om precies te zijn: de Dinkel is circa 93 km lang. Hiervan liggen 38 km in de Duitse deelstad Noordrijn-Westfalen (bron ten noorden van Coesfeld), 46 km in Twente (tussen Gronau/Losser en Ootmarsum) en tenslotte weer 9 km in de Duitse deelstaat Nedersaksen, de Dinkel mondt bij Neuenhaus in de rivier de Vecht(e). Natte voeten, dat was jarenlang het probleem in het stroomgebied van de Dinkel. Tot na de Tweede Wereldoorlog kwamen er regelmatig omvangrijke inundaties voor. Een deel van de problemen werd opgelost door de aanleg van het Dinkelkanaal (in Duitsland Holländer Kanal genoemd) tussen 1934 en 1936; zie afbeelding rechts. Een tweede omleidingskanaal (rondom Denekamp) kwam klaar in 1964. Beide kanalen zorgen ervoor dat de Dinkel ontlast wordt door het teveel aan water af te voeren. De bovenloop van de Dinkel mag op gezette tijden nog volkomen haar eigen gang gaan.

De afgelopen dagen kwamen we regelmatig bordjes tegen met aanduidingen van voormalige markeorganisaties. Een marke is een samenwerkingsverband van boeren om het gebruik te regelen van nog niet in cultuur gebrachte woeste gronden. In Noordoost Twente verdwenen de markeorganisaties rond 1850. De eerste was Groot- en Klein Ageloo (1844) en de laatste Breklenkamp (1871). Toen de vrijgekomen woeste gronden eenmaal waren verdeeld en/of verkocht kon begonnen worden aan de grootschalige ontginning van de woeste gronden, waardoor we grote lappen bouw- en weidegrond zouden krijgen. Nou ja, in principe dan, want er was een nijpend tekort aan betaalbare mest: op dat ogenblik hadden we alleen nog maar natuurlijke mest. Toen rond 1900 kunstmest werd geïntroduceerd hadden we weer een probleem minder en werd er gestaag woeste grond omgezet in groene weidevlakten. Had nog een hele discussie met W over de eerste kunstmest. Zij noemde guano als eerste kunstmest. Volgens mij is daar niks kunst aan: stront is gewoon stront en guano is gedroogde vogelmest uit Peru (kwam in Nederland rond 1850). Om allerlei redenen was guano niet de oplossing voor de landbouw op de zandgronden. Die kwam pas na 1890 met de komst van "echte" kunstmeststoffen als kaïniet, superfosfaat en Thomasslakkenmeel.

Vandaag een paar “oude bekenden” tegengekomen. De eerste was het “Klöpkeshoes” in Denekamp, buurtschap Berghum: ergens anders afgebroken en aan de Mekkelhorsterstraat fraai herbouwd. Heb al eerder verteld over Klöpkes in het algemeen en dit Klöpkeshoes in het bijzonder. Voor nog veel meer informatie kun je https://www.klopkeshoes.nl/geschiedenis/ bezoeken.

Ons “Wendepunkt” was vliegbasis Twenthe (ja met een H erin). Ook hier waren we al eens eerder, foto's van “toen” (Pinksteren 2019). Meer info: http://www.vliegbasistwenthe.info/

Via het Hulsbeek bij Oldenzaal ging het terug. Een deel van het terrein was afgezet in verband met het evenement Twenteballooning. Gisteravond kwamen de ballonnen over onze camperplek. Altijd een mooi gezicht.

En toen we na een tocht van 66 kilometer weer in Denekamp waren mochten we nog even naar het punt waar het Omleidingskanaal uit de Dinkel ontspringt. Vanmorgen bijna langs gekomen maar ja, dat verhaal heb je al gehoord. Mooi plekje. Een bord verklaart de reden en de werking van het Omleidingskanaal, vergroot de foto maar, scheelt mij een hoop tikwerk.

En weer een mooie dag, droog tot een uur of vier, toen vielen er een paar spetters maar waren we al weer hoog en breed "thuis". Temperaturen oplopend tot 26 graad en een zuidoosten wind kracht twee. Een fietsvierdaagse telt vier dagen, dus morgen de laatste etappe. Helaas kon ik niet alles vertellen (ben gebonden aan een maximale tekstlengte in verband met leesbaarheid), vandaar de laatste foto's maar zonder "verhaal". Verzin zelf! Voor de volledigheid nog even een weergave van de hele tocht van 80 kilometer (route heen, fietstocht en uitstapje naar het beginpunt van het Omleidingskanaal).