zomer 2021: samen met mezelf – 2: oude pekela

Denk je aan Zoutkamp, dan denk je aan garnalen. Denk je aan garnalen, dan denk je aan Heiploeg. Dit verhaal hoort eigenlijk bij het vorige blog, maar daarvoor had ik al teveel andere tekst, vandaar. De oorsprong van Heiploeg gaat terug tot vóór 1900 toen de familiebedrijven Heidema en Van der Ploeg werden opgericht in Zoutkamp. In het begin van de jaren zeventig van de vorige eeuw gingen de bedrijven samenwerken en in 1999 werd er een verwerkingsfabriek net buiten Zoutkamp in gebruik genomen.

Het is wat met die garnalen: ze hebben namelijk een omhulsel, dus moeten ze gepeld worden. Oorspronkelijk gebeurde dat in Nederland, door zielige, arme vissersvrouwtjes, die zo een paar cent bijverdienden. Dat ging goed tot ergens in de tachtiger jaren (we schrijven dan 19 voor het jaartal): een paar bejaarden het leven lieten door een bedorven garnalencocktail. De Nederlandse overheid verbood het pellen op eigen bodem. En wat doe je dan als garnalenboer? Je gaat met je pelgebeuren naar het buitenland. Na een beetje proefdraaien in Oost-Europa bleek uiteindelijk Tanger in Marokko de meest ideale pelplek te zijn. Google even op “garnalen keuringsdienst van waarde” en je komt bij een zeer interessante documentaire terecht. Hier wat hoogtepunten uit die uitzending. De meeste garnalen worden per vrachtwagen via Spanje naar Tanger gebracht. Dat betekent dat ze een reis maken van vijf tot zes dagen tussen Nederland en Marokko, inclusief laad- en verwerkingstijd zijn de beestjes dus minstens tien dagen onderweg van de zee naar het bord van de consument, vaak is er sprake van één of meerdere maanden. Dit kan door er een flinke lading conserveringsmiddelen aan toe te voegen. Waarom Marokko? Je kunt als bedrijf natuurlijk schermen met het feit dat Marokkaanse vrouwen handiger zijn of fijnere vingers hebben, uiteindelijk draait het om geld. Marokko heeft lage loonkosten. In de documentaire wordt gesteld dat een Marokkaanse pelster zo’n 250 € per maand verdient, andere bronnen hebben het over 150 tot 170 €. Er wordt sinds kort gewerkt met pelmachines in Nederland zodat onze garnaal niet een wereldreis hoeft te maken voordat het beestje op ons bord komt. Het gekke is dat pellen in Nederland met een machine op dit ogenblik nog duurder is dan met de hand pellen in Marokko (inclusief transportkosten). Smakelijk eten.

zaterdag 7 augustus: @ oude pekela

Gelukkig hoef ik niet aan mijn verstand te twijfelen: het koken van het koffiewater moest vanmorgen weer op een campinggazpitje, toch een stukke kookplaat. Geen snelwegen heb ik haar van Google verteld voordat ik uit Zoutkamp vertrok. Kom je op heel verrassende wegen en onbekende plaatsen. Nou ja: Winsum, Appinrgedam en Delfzijl kende ik al, Fraamklap en Garrelsweer waren nieuw voor me, van Heiligerlee had ik ooit eens gehoord tijdens de geschiedenisles, maar altijd gedacht dat dat in Brabant lag. Je ziet nog eens wat zo zonder snelwegen door het Groninger land rijdend en je leert steeds bij. Een warm welkom op de Turfstee in Blijham, nou ja: eigenlijk Oude Pekela. Niet alleen door Betty en André die deze plek bestieren, maar ook door de zon, waardoor ik genoodzaakt werd een plek in de schaduw van mijn bussie op te zoeken. 

Route uitgestippeld op Komoot. Wilde op zoek naar de overblijfselen van de Slag om Heiligerlee. Toen ik terugkwam had ik alles gezien, behalve Heiligerlee. Bleek ik met mijn worstenvingers een waypoint gewist te hebben, precies: waypoint “Heiligerlee”. Wel de langste fietsbrug van Europa gezien, pas in februari van dit jaar geopend: de Pieter Smitbrug. Deze fiets- en voetgangersbrug verbindt Blauwestad en Winschoten. Eigenlijk zijn het vier gecombineerde bruggen, namelijk over het Winschoterdiep, de A7, de ecologische zone en tenslotte het Oldambtmeer. Toevallig tegengekomen! Gezien dat de constructie bestaat uit duurzaam hout afkomstig uit Gabon in Centraal-Afrika. De brug met de aangrenzende fietspaden wordt “de Blauwe Loper” genoemd. De bovenste van de drie onderstaande foto's is de brug in aanbouw (2020) en heb ik van Wikipedia geleend, officieel moet ik nu zeggen: "Door Verdel - Eigen werk, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=93939911". Bij dezen.

Oude Pekela is de geboorteplaats van Fré Meis. Kwam op mijn fietstocht zijn standbeeld tegen. Fré was zo’n echte rooie rakker, afkomstig uit een communistisch arbeidersgezin, ik mag dat soort jongens wel. Na de Tweede Wereldoorlog sloot hij zich aan bij de CPN (Communistische Partij Nederland) uit bewondering voor de rol die deze partij had gespeeld in het verzet. Gemeenteraadslid in Winschoten, lid van de Tweede Kamer, de Provinciale Staten van Groningen en later gemeenteraadslid van de gemeente Groningen. Schreef ook nog stukjes voor de Waarheid en actief vakbonds- en stakingsleider. Toen de CPN opging in Groen Links (1990) bleef hij nog een jaar lid en verliet toen die partij.

Mooie fietstocht, maar morgen toch maar eens proberen Heiligerlee te bezoeken. De rest van de middag kon ik in de ruststand met een laatste restant van Helsinki van Nathalie Pagie op de e-reader. Kan nu ook verwijderd worden, want uit.

V: 164.426 A: 164.503 rijtemperatuur: 19-21 gr

Wifisterkte 96 % 4G KPN De Turfstee, Blijham (eigenlijk Oude Pekela of andersom); code campercontact 24.950; € 11,75 all-in (1 persoon)

zondag 8 augustus: @ oude pekela

Vannacht regen en vanmorgen van half acht tot goed tien uur ook. Heel ander weer dan gisteren. Windje 4 uit het zuiden, toch maar fietsen, want Heiligerlee moest nog bezocht worden, immers “Graeff Adolff is ghebleven, in Vrieslandt in den Slach” staat er in het vierde couplet van het Wilhelmus. Wist Filips van Marnix van Sint-Aldegonde veel dat Adolf van Nassau niet in Friesland maar in Groningen het leven heeft gelaten. Vooropgesteld dat hij de schrijver van al dat schoons is. Voor de volledigheid het complete vierde couplet:

Lijf ende goed al te samen
Heb ick u niet verschoont,
Mijn Broeders, hooch van Namen,
Hebbent u oock vertoont:
Graef Adolff is ghebleven,
In Vrieslandt in den Slach,
Sijn siel int eewich leven
Verwacht den jonghsten dach.

In ieder geval staat er in Heiligerlee een monument ter ere van onze Adolf, een van de broertjes Nassau. Hij is niet gestorven in de armen van de Nederlandse maagd, zoals het monument doet vermoeden, maar doordat zijn paard op hol sloeg en midden tussen de Spaanse troepen terecht kwam. Een geluk bij een ongeluk: zijn broer Lodewijk heeft uiteindelijk de slag gewonnen. Voor de mensen die niet goed hebben opgelet tijdens de lessen vaderlandse geschiedenis: we schrijven het jaar 1568 en de troepen van Willem van Oranje zijn in een Tachtigjarige Oorlog (die maar 68 jaar duurde) met de Spanjaarden verwikkeld.

Kwam ik weer uit bij Blauwestad en de mooie brug. Iets minder fotogeniek dan gisteren, want een beetje donker, maar toch. Blauwestad, ik weet niet of ik er zou willen wonen, maar het ligt er wel mooi bij. Het ligt aan het kunstmatige Oldambtmeer (800 hectare groot) omgeven door 350 hectare nieuw aangelegde natuur. Het project is bedacht om het gebied een economische impuls te geven. In de jaren 80 van de vorige eeuw kampte het gebied met sterke vergrijzing, hoge werkloosheid en braakliggende landbouwgronden (braakliggend omdat er subsidies verstrekt waren om deze gronden in verband met overproductie braak te laten liggen). Heb er doorheen gefietst en ziet er gelikt uit. Misschien gaan we er wonen, later, als we groot zijn.

Net voor een denderende regenbui (stoel stond één minuutje buiten) was ik weer op de Turfstee om de accu op te laden en een speltbroodje Schwarzwalder Schincken te nuttigen. Later op de dag nog een fietstocht, nu naar de burcht van Wedde, ook bekend onder de naam Wedderborg of Wedderburcht. Een borg is de Groningse variant van een versterkt kasteel. Er zit een verschrikkelijk lange geschiedenis vast aan deze borg. Google maar eens en de namen en de jaartallen vliegen om je oren. Interessant is dat Adolf van Nassau er woonde in de periode voordat zijn paard op hol sloeg en de dood vond en dat zijn broer Lodewijk de burcht in 1593 definitief innam. Tegenwoordig geëxploiteerd door Stichting de Burcht die er een museum, een paar “hotelkamers” en een kinderhotel op nahoudt. De Stichting en B&W van Westerwolde hebben tegenwoordig een beetje ruzie (men spreekt over “weeffouten in afspraken”), schijnt bij de geschiedenis van het kasteel te horen. 

Komoot, ik of alle twee waren na de burcht even de weg kwijt. Fijn dat een programma je bewegingen vastlegt zodat mijn geliefde lezers kunnen meegenieten en gniffelen. 

Kwam onderweg honderden dezelfde vlaggetjes tegen. Dacht "Waar protesteren die Grunnigers nu weer tegen?" Helemaal mis. Toen ik uiteindelijk stopte en zo'n vlaggetje aan een nadere inspectie onderwierp, bleek dat hier op het Groningse platteland ook de tijd niet stilstaat: er wordt glasvezel aangelegd. Elk huis dat meedoet heeft een vlaggetje gekregen. Stond weer te snel met mijn oordeel klaar. Ondanks dat: mooie dag. En morgen? Morgen is er weer een dag. Zeer waarschijnlijk naar huis om vervolgens met een complete bemanning van het Blauwe Busje meer avonturen te beleven.