een tussendoortje – 3c: over ploffende sluizen en vastgespende demonstranten

In de rubriek “waar heb je je nu weer aan geërgerd?” vandaag het verhaal over de verplichte vastgemaakte doppen (flessen en pakken). Het is vanaf 3 juli 2024 verplicht voor fabrikanten om door die maatregel zwerfafval tegen te gaan. Europese regelgeving weet je wel. Weet van veel oudjes in mijn omgeving dat ze er moeite mee hebben, ook W krijgt met haar halve reumahandjes vaak moeilijk zo'n dop los. Heb er zelf nog geen last van maar het wordt wel regelmatig een knoeiboel; is het niet met het openen dan wel bij het inschenken. Schijnt ook dat een aantal goede doelen door deze maatregel minder geld inzamelen. Organisaties als Kika, KNGF Geleidehonden en het Diabetes Fonds krijgen kilo's minder doppen binnen.

Nog zo'n komkommertijdbericht: las in de Trouw van maandag de 15e hoe je bij jongeren de leeftijd kunt bepalen. Kijk naar de sokken. Generatie Z vindt enkelsokken “cringe” (internets voor tenenkrommend), draagt iemand enkelsokken dan is er sprake van een millennial (ook bekend onder de naam Generatie Y).

Of ik van raadplaatjes hou? Schijn dat ik regelmatig foto's plaats zonder beschrijving. Het standbeeld van gisteren was volgens één van mijn familieleden zo'n typisch voorbeeld. Gaat om een beeld van Yvonne Visser, geplaatst op 17 november 2012 op het Van Egmondplein in Wijk bij Duurstede met als titel “Sterren van weleer”. Opgezocht: “de titel verwijst naar hen die betrokken waren bij Theater Rondeel en die er uitvoeringen, tentoonstellingen enz. hebben gegeven. De ronde sokkel waarop het beeld staat, heeft het karakter van een grafsteen, zinspelend op de sluiting in 2005 van Theater Rondeel”. Voldoende zo?

zaterdag 20 juli: @ werkhoven

Was het gisteren bewolkt en benauwd op sommige momenten, vanmorgen werden we wakker met 100 % zon. Pas later in de middag kwam er af en toe een wolkje aan het zwerk en werd de grote ster soms getemperd en toen tikten we ook de 32 graden aan, iets warmer dan vanmorgen werd aangegeven. Op de fiets heb je er minder last van.

Onze fietstocht vandaag kende twee highlights: een op verzoek van W en een die uit mijn koker kwam. Laten we met de laatste beginnen, die kwamen we namelijk als eerste op onze tocht tegen: de Plofsluis. Fronsende wenkbrauwen? Kan ik me wat bij voorstellen, had er ook nog nooit van gehoord. 1937: we hadden een schitterende Waterlinie, toen kwam men bij de aanleg van het Amsterdam-Rijnkanaal (begonnen in 1934) tot de ontdekking dat er een “gat” in het verdedigingswerk was gekomen; niet alleen liep het kanaal dwars door de linie, het had bovendien weinig zin om het omliggende gebied onder water te zetten als het water via het kanaal weer wegliep. Nederland had en heeft knappe ingenieurs. Zij bedachten de “plofsluis”. Ga proberen het uit te leggen zonder al te technisch te worden: men bouwde boven het Amsterdam-Rijnkanaal ter hoogte van Nieuwegein een aantal bakken met een relatief zwakke bodem. In de bakken kon ongeveer 40.000 ton zand, grind en/of puin worden opgeslagen. Bij een oorlogsdreiging kon de bodem worden opgeblazen, waardoor de inhoud in het kanaal zou storten, zodat dat afgesloten werd en het inundatiewater niet kon wegstromen. De sluis was zo ontworpen dat de zijkanten zouden blijven staan bij de ontploffing, zodat de bodem hersteld kon worden om de sluis nogmaals te gebruiken. Hij is uiteindelijk nooit geactiveerd. De Plofsluis bleek een ingenieuze oplossing. De sluis leverde toentertijd geen hinder voor de scheepvaart op, maar kon in geval van nood wel snel het kanaal afsluiten. Later vormde het wel een obstakel voor de moderne binnenvaartschepen: de doorvaartopeningen werden te smal voor de steeds grotere vaartuigen. De hele Nieuwe Hollandse Waterlinie was toen ook al jaren overbodig geworden. Bij de verbreding van het Amsterdam-Rijnkanaal in 1981 werd ervoor gekozen om het hele bredere kanaal om de Plofsluis heen te leggen. Dat was goedkoper en sneller dan het afbreken van de betonnen sluis. Sindsdien reikt de Plofsluis niet meer van kanaaloever tot kanaaloever, maar ligt het oostelijk landhoofd op een ovaal schiereiland. De bakken worden tegenwoordig gebruikt door een schietvereniging.

Nu we het toch over het Amsterdam-Rijnkanaal hebben: het kanaal loopt van Amsterdam naar Tiel, van het IJ naar de Waal. Het verbindt de Amsterdamse haven met het Ruhrgebied in Duitsland en is het drukst bevaren kanaal van de wereld (ca. 100.000 schepen per jaar). Men begon met de bouw in de jaren 30 van de vorige eeuw en werd stukje bij beetje in gebruik genomen. Pas in mei 1951 knipte Koningin Juliana een lintje door of zo en werd het gehele kanaal (lengte 72 kilometer) geopend. Later werd het verbreed en sinds 1981 is het opengesteld voor vierbaksduwvaart. Significant detail: onze oorlogsboef Anton Mussert (hoofdingenieur van de Utrechtse waterstaat) heeft een belangrijke rol bij het kanaalontwerp gespeeld. Net naast het Amsterdam-Rijnkanaal ligt Kasteel Heemstede. W wilde er lunchen, maar we waren niet gekleed voor een bezoek aan een Michellinrestaurant (één sterretje maar). 

Of ik de route via Amelisweerd wilde laten lopen, was het vriendelijke verzoek van W. Wist nog niet waarom, maar geen probleem: voldoe graag aan dat soort verzoeken. Het is met een paar klikken in Komoot geregeld. Wist ook nog niet zo veel van Amelisweerd, behalve dat dat een landgoed was en dat er vroeger veel is geprotesteerd in verband met de aanleg van een snelweg dwars door het natuurgebied. Blijkt om de A27 te gaan. Een deel van Amelisweerd werd begin jaren 80 van de vorige eeuw bezet door actievoerders compleet met tentenkampen en boomhutten. In september 1982 kwam de ME erbij, het actiekamp werd ontruimd en een kleine 500 bomen werden in rap tempo gekapt en omvergeduwd door bulldozers. Een deel van Nederland in rep en roer: op hetzelfde moment diende namelijk in de rechtbank nog een kort geding dat de kap moest tegenhouden. Beetje consternatie in de rechtszaal toen de gemeenteadvocaat meldde dat de laatste boom inmiddels gekapt was. Hoezo een zinloos kort geding? In 1986 werd de A27 door het westelijk deel van Amelisweerd aangelegd, zij het met de nodige aanpassingen. Ruim 20 jaar later was het weer raak toen er door Rijkswaterstaat gezocht werd naar ruimte voor uitbreiding van de snelwegen in de buurt van Amelisweerd en weer waren er hevige protesten, onder meer van Groenfront en Vrienden van Amelisweerd. Wil je meer weten over de laatste ontwikkelingen, dan heb ik een interessante website voor je in de aanbieding: https://www.stopverbredingringutrecht.nl/ met teksten als “Het Tracébesluit 2022 met een verbreding van de A27/A12 – 2 x 7 rijstroken en de kap van het bos in Amelisweerd – is een achterhaald plan van meer dan veertien jaar geleden. Dit plan gaat minimaal 1.700 miljoen euro kosten. Een plan dat niemand nu nog zou bedenken. Inmiddels – eind 2023 – ligt er een Alternatief plan (ARU) van provincie en gemeente Utrecht samen, ondersteund door alle gemeenten in de regio.”

Dat Amelisweerd dus. De reden dat ik het moest opnemen in de route had evenwel niks met de aanleg van de A27 te maken. W heeft in een grijs verleden tijdens een fietstocht vanaf dochterlief overnacht in een jeugdherberg in Amelisweerd en ze vond het een mooi gebied. Als je dan weet dat jeugdherbergen niet meer bestaan maar Stayokay heten en dat je het pandje aan de Rhijnauwenselaan in Bunnik moet zoeken is het toevoegen van dat stulpje aan de tocht une flûte du centime. Let wel: de slaapzalen zijn niet in nevenstaand pandje ondergebracht maar in een paar barakken waarvan ik geen foto mocht nemen van mezelf. Amelisweerd: wel wandelen, maar weinig fietsen; helaas. Maar alleen van de omschrijving al krijg je natte ogen: “Amelisweerd is een landgoed in de gemeente Bunnik, ten oosten van de stad Utrecht. Het landgoed ligt aan de Kromme Rijn tussen Utrecht en Bunnik en grenst aan het landgoed Rhijnauwen.” Een uitstapje naar de Markiezeneik in het Markiezenbos overgeslagen want niet fietsbaar.

Zeist deden we ook nog even aan. Het slot van Zeist aan de achterkant bewonderd, de voorkant hadden we vroeger al eens bekeken. Fijn dat de tocht vanaf Zeist na de Slotlaan en de Verlengde Slotlaan voor een groot gedeelte door de bossen ging, onder meer via het Oude Woudenbergse Zandpad. Bij het herdenkingsteken moest W nog even een fotootje trekken: hier zei haar achterband de laatste keer “pang”.

Komoot waarschuwde al: “De UV-index is hoog voor een groot deel van je Tour. Zonnebrand en zonnebril kunnen goed van pas komen.” Een mooie dag. Op het eind nog even boodschappen gedaan bij de Jumbo in Odijk. Kunnen we er weer tegen tot maandag. Uiteindelijk 53 kilometer op de teller. En morgen? Morgen is er weer een dag. Laten we maar eens een keer gaan fietsen.