een hondje oppassen in valkenburg – 2: door het geuldal en meer

Valkenburg en toerisme: een soort heilige twee-eenheid, al zijn er in de loop van de afgelopen verschillende doelgroepen geweest waarop de toeristische industrie zich richtte. Het feest begint in het midden van de negentiende eeuw wanneer de happy few oog krijgt voor de unieke en ongerepte omgeving waarin Valkenburg is gelegen en bezoeken Valkenburg (en het Geuldal) om er één of meerdere dagen door te brengen. Aanvankelijk telde Valkenburg maar drie hotels, maar dat werden er al snel meer. De spoorverbinding Maastricht – Aken betekende een verdere ontsluiting van het tot dan toe betrekkelijk moeilijk bereikbare Geuldal. Na de Tweede Wereldoorlog kreeg iedereen vakantie en Valkenburg werd een toeristische trekpleister en boekte 1,2 miljoen overnachtingen per jaar en een veelvoud aan dagjesmensen. Hotels en vooral pensions werden letterlijk uit de grond gestampt. Toen de interesse van de Nederlandse toerist zich verplaatste naar de Spaanse costa's bleven er toeristen naar Valkenburg komen, alleen een iets ander soort: Valkenburg werd een jongerenvakantiestad en wat misschien nog erger is: geliefd bij Engelsen en was het regelmatig knokken in Valkenburg. In de jaren 1970 – 1990 reden op zaterdagen in de zomervakanties extra treinen (de “Valkenburg Express” direct van Amsterdam, Den Haag en Zwolle naar Valkenburg en terug). Deze speciale treinen reden tot 1993. 

(Afbeeling: visit zuid-limburg) Toen de horeca tot de ontdekking kwam dat er een andere doelgroep interessanter werd, werd de boeg voor de zoveelste keer omgegooid en ging men zich richten op de pensionado's en de stelletjes. Thermae 2000 werd in 1989 als kuuroord opgericht op de Cauberg. Langzamerhand kwamen er meer recreatiefaciliteiten in het kuuroord en werden de verwarmde thermale kuurbaden ook steeds meer gebruikt door daggasten. De kerstmarkten in de grotten zetten Valkenburg verder op de kaart. Valkenburg werd zo veel minder seizoensafhankelijk. Veel horecamensen bouwden hun cafés om tot restaurant en hotelletjes kregen een facelift of sloten hun deuren.

maandag 12 juni: @ valkenburg

Maandag, dus extra druk met de werkdagelijkse spellingtest. Op de eerste dag van de werkweek-maar-voor-ons-niet is het altijd dubbel feest, want twee testen: een lange en een korte. Vandaag hadden de makers weer eens de woorden weifelen en twijfelen van stal gehaald en ik wist nog de ij en de ei op de juiste plek te poten. Resultaat goed en als aanvullende informatie: “Weifelen en twijfelen betekenen bijna hetzelfde. Ze hebben verschillende oorsprong. Weifelen is verwant aan 'wuiven' (heen en weer wiegen), twijfelen is verwant aan 'twee' (kiezen tussen twee opties)”.

Na een uitgebreid ontbijt met alle familieleden van W en het daarop volgende afscheid werd het tijd om … een eindje te fietsen. Had gisteren haar van Komoot al een route laten bepalen (met kleine aanwijzingen van mijn kant). Neem van mij aan dat zij van Komoot houdt van straten met het woord “berg” erin verwerkt. Achteraf bleek dat we een kleine 500 meter hadden geklommen en ook weer gedaald en dat over een afstand van net geen 45 kilometer. Uiteraard de nodige mountainbikepaden, nog zo'n hobby van de routemaakster. En al heel snel kwam boven op een bult de Kluis op de Schaesberg in zicht. Met “kluis” wordt dan niet een brandkast bedoeld maar “de cel van eenen monnik in een klooster. Kluizenaar: bewoner eener kluis”. (Spelling van 1858). Naast de kluis staan 14 witte kapelletjes, een buitenkruisweg (gebouwd in 1843). Voor de niet-roomsen onder ons: een kruisweg stelt de gelovigen in staat om via 14 haltes (staties) stil te staan bij de lijdensweg van Jezus vanaf het paleis van Pontius Pilatus tot en met zijn begrafenis. Hierbij worden schilderijen of beeldhouwwerken gebruikt die elk een moment van de lijdensweg weergeven.

Na een stevige afdaling (toch maar even naast de fiets gaan lopen) kwamen we bij de Geul aan (wel handig als je een deel van het Geuldal wilt volgen) en vervolgens kregen we één van de meest sprookjesachtige kastelen van Nederland in beeld: kasteel Schaloen. De oorspronkelijke burcht Schaloen was niet het sprookjeskasteel dat we nu kennen, het was een verdedidingsburcht, gebouwd in de twaalfde eeuw. Het ging in de zestiende eeuw geheel in vlammen op. Het werd herbouwd en kreeg zijn huidige uiterlijk toen Pierre Cuypers er rond 1894 zijn lusten er op botvierde. Ja hij noemde het een restauratie, maar ging zoals gewoonlijk heel creatief om met torentjes en keek niet op een frutseltje meer of minder. Tegenwoordig wordt het als hotel gebruikt. Foto is van W en de aquarel (uit de 19e eeuw) hebben we geleend.

Even later riep W: “Ja, mot je nog een peul zeggen ze bij ons in Schin-op-Geul” en na een beetje nadenken kwam ik op Frater Venantius, een typetje van Wim Sonneveld en begon spontaan “Zeg maar ja tegen het leven”, te zingen en W ging verder met “van je Amen en je Gloria joechee”. Ja ik weet het: 1963, da's heel lang geleden. Idee kwam van tekstschrijver Michel van der Plas en de muziek werd geleverd door Harry Bannink. En dat alles kwam naar boven borrelen toen we een plaatsnaambord met de tekst Schin-op-Geul tegenkwamen.

Schin-op-Geul werd na veel mooie wegen, paden en single-tracks ingeruild voor Gulpen. Intussen fietsten we grote stukken van de Heuvellandroute en delen van de Amstel-Goldrace. Geeft een beetje het niveau van de tocht aan. De basiliek van Meersen zat in de doeken (restauratie) en was niet te bezichtigen en uiteindelijk konden we bij Jan Linders in Valkenburg de boodschappen voor de barbecue scoren. Weer een makkelijke manier van koken en eten met broer/zwager en schoonzus.

Een mooie dag. Iets minder warm dan zondag, maar toch nog zo'n 29 graden. Lekker op de fiets, want wind. Morgen maar weer eens opbreken en naar de Achterhoek. Beetje vrijwilligerswerk (beunhazen noemt mijn buurman dat) en aan het eind van de week een uitje met kleinkind nummer 2: een wildsafari in de Achterhoek, ben benieuwd. Jij ook?