de stilte voor de storm - 2: een rustige verjaardag

Bentelo: het is niet zo veel. Eigenlijk al eeuwen niet. Als je ChatGPT de vraag stelt hoe de omgeving van Bentelo er rond 1800 uitzag krijg je ongeveer hetzelfde antwoord als wanneer je een soortgelijke vraag stelt over Lichtenvoorde: sterk agrarisch en landelijk met veel heidevelden en bossen. Van beide plaatsen wordt aangegeven dat er sprake was van een kleinschalig en vrij geïsoleerd landschap. Bentelo had evenwel nog geen echte kern en het dagelijks leven speelde zich vooral af binnen de gemeenschap van boeren en ambachtslieden, Lichtenvoorde was al eeuwen een echt dorp. Eigenlijk liepen de landschappen van Twente en de Achterhoek naadloos in elkaar over en veel van het gebied was nog onontgonnen; ontginningen begonnen pas echt grootschalig in de 19e en 20e eeuw. De infrastructuur was primitief: het verkeer ging over onverharde zandwegen en kerkenpaden. Een deel is nog ongeveer zoals in 1800 en daar maken we met de fiets dankbaar gebruik van. Denk alleen dat er in 1800 geen min of meer verhard fietspad naast de zandweg lag.

maandag 28 juli: @ bentelo

Rustig wakker worden naast een jarige job die de ogen pas een uurtje later open deed en dat terwijl ik met half negen al aan de late kant was. De oogleden worden zwaarder met het voortschrijden der jaren zullen we maar zeggen. We konden het rustig aan blijven doen omdat een aantal buien ons zouden bewateren. Eigenlijk moeten we ons van dat soort info niks meer aantrekken: in negen van de tien gevallen klopt het niet, voor de verandering deze keer wel. Tijd genoeg voor het tackelen van taalproblemen als hbo-instituut en zzp’er bij de twee taaltesten van maandag. Doet me denken aan het feit dat iemand me onlangs probeerde duidelijk te maken dat ik woorden gebruikte die ik niet beheerste. Helaas struikelde de boef zelf over het woord “oxymoron“, dus geen wonder dat de term niet correct maar verhaspeld bij mij binnenkwam.

Had de route van de fietstocht die ik exact twee weken geleden gemaakt heb “iets“ op de computer bewerkt zodat we wat meer kilometers zouden maken en ook station Boekelo eens niet vanuit de trein zouden kunnen bekijken. “De spoorwegovergang in Boekelo is onderdeel van de Museum Buurtspoorweg (MBS), een museumspoorlijn tussen Haaksbergen en Boekelo. Het stationsgebouw van Boekelo, dat bewaard is gebleven, is van het kleinste type dat de Geldersch-Overijsselsche Lokaalspoorweg-Maatschappij (GOLS) liet bouwen. Het museum rijdt op reguliere rijdagen met een stoomtrein tussen Haaksbergen en Boekelo […]“. Het stationsgebouw is nu een woonhuis. De spoorlijn tussen Boekelo en Hengelo is in 1942 gesloten, maar een deel van het tracé is nog herkenbaar en toegankelijk voor wandelaars. 

De kerk van Bentelo (Onze Lieve Vrouwekerk) kreeg ook nog een zwaai van ons mee. Weer zo’n kerk-die-geen-kerk-meer-is. Dateert uit de jaren vijftig van de vorige eeuw en nog geen 75 jaar later (in 2023) aan de eredienst onttrokken. De oorspronkelijk bij de kerk behorende parochie (Onze Lieve Vrouw van Altijddurende Bijstand) was in 2010 al opgeheven en vormde samen met vijf omliggende parochies de Heilige Geestparochie. Mooie toren naast de kerk, later bijgebouwd. Weet niet wat de kerk op dit ogenblik voor functie heeft. Het dorp wil het pand graag behouden voor een ander doel, maar de Benteloërs krijgen ‘hun’ kerk niet voor een appel en een ei terug. Het bisdom wil geld zien. Tenminste: dat zijn de laatste bij mij bekende berichten.

Net als gisteren kwamen we regelmatig de Hagmolenbeek tegen. Deze beek is voor Bentelo belangrijk: vroeger lag hier aan de Hagmolenbeek de havezate Hagmeule, genoemd naar de bijbehorende watermolen. De havezate verdween in de achttiende eeuw, de molen in de negentiende eeuw. In Bentelo stond jarenlang een kroeg met de naam De Hagmoll, tegenwoordig heet het naar de eigenaar Spoolders. De beek ontspringt ten westen van Ahaus in Duitsland. Sinds de jaren dertig van de twintigste eeuw mondt het watertje uit in het Twentekanaal nabij de sluis van Delden. Oorspronkelijk liep de beek nog tien kilometer door om in de Regge uit te komen.

“Wat een mooie route“, sprak W terwijl we nog maar tien kilometer gevorderd waren. Ze had inmiddels drie reeën, twintig kieviten en een groene specht gezien. De dertig spreeuwen (vogels)  en de reuzenbalsemien (een plant) van mij telden niet mee. Daarnaast wist ik dat we langs een heel mooie begraafplaats zouden komen, in gebruik genomen omstreeks 1848 en sinds augustus 1972 een officieel rijksmonument. In 1992 is het gerestaureerd dankzij de inzet van Alex en Benny Groenheim. Hun namen zijn aangebracht op de pijlers van het toegangshek.

Als je naar het routekaartje hieronder kijkt zie je dat bovenstaande highlights niet in de juiste volgorde zijn weergegeven, maar is dat een groot probleem? Een mooie dag. W wil haar verjaardag wel vaker zo vieren. En morgen? Morgen is er weer een dag. Het blijft zoals het er nu uitziet droog, dus ik ga een leuke fietstocht in elkaar knutselen. Daarna naar huis want om 18:00 moet mijn prettige lichaam in het zwembad liggen.