Een klein gaatje in de agenda, mooi weer, dus wat let ons?
Het was al weer een tijdje geleden dat we de Europakade in Tolkamer opzochten,
dus de keuze was snel gemaakt. Een eurootje duurder geworden dit jaar, maar
voor die prijs heb je nu ook gratis wifi. Eigenlijk betaal je alleen voor het
uitzicht, want behalve stroom (1 € per kwh) zijn er geen voorzieningen. En voor
stroom moet je geluk of een hele lange kabel hebben: de stroompunten staan aan
het eind van de kade.
Lagere-school-werk van vroeger: “de Rijn komt bij Lobith ons
land binnen”. Daar klopt geen jota van: ooit – toen de Rijn nog langs Lobith
stroomde, behoorde die plaats niet tot Nederland. Een groot aantal plaatsen in
de Liemers (en ook in de Betuwe en de Ooy) hoorden vele eeuwen lang tot het
hertogdom Kleef. Pas in 1815 (het Wener Congres) kwam men er achter dat het
niet zo handig was een aantal Duitse enclaves in Gelderland te hebben en
uiteindelijk na veel gesteggel de Duitse puntjes op de kaart definitief bij het
koninkrijk van Willem I. En toen Lobith uiteindelijk Nederlands was, stroomde
de Rijn er niet meer langs. Dat had te maken met de aanleg van het Pannerdens
Kanaal. Dit kanaal werd aanvankelijk als verdedigingslinie gegraven, zonder
verbinding met de Rijn en de Waal. Halverwege het graven werd besloten een paar
schepjes zand meer te verplaatsen met als doel de waterafvoer naar de IJssel en
de Nederrijn veilig te stellen. Het kanaal tussen Pannerden en Angeren (bij
Arnhem) is zo’n zes kilometer lang en was in 1707 bevaarbaar. Het
oorspronkelijke waterloopje (langs Lobith en Zevenaar) werd afgedamd en kreeg
een nieuw stempeltje: de Oude Rijn en verloor onmiddellijk alle betekenis voor
de scheepvaart. Er zijn nog meer oude Rijnlopen te vinden in dit gebied. Samen
vormen ze de Rijnstrangen.
Men hield van graven en baggeren in die tijd: eind 18e
eeuw werd het Bijlands Kanaal gegraven, een drie kilometer lange waterweg
tussen Tolkamer en Millingen aan de Rijn. Hierdoor werd een scherpe bocht in de
toenmalige Boven-Waal afgesneden. Overigens heeft dit helemaal niets te maken
met het recreatiegebied de Bijland: dat is gewoon een gezellig plasje dat
ontstaan is na zandafgravingen vanaf 1926 (de eerste serieuze zandwinning in
Nederland).
Ons fietstochtje ging vandaag langs de oevers van het
Pannerdens Kanaal (op oude kaarten ook Nieuwe Rijn genoemd, om de
naamsverwarring in dit gebied nog groter te maken). Twee keer een pontje. Mooie uiterwaarden (noem je
dat ook zo bij een kanaal?), de Betuwelijn die onder het Pannerdens Kanaal
doorpiept en nog géén activiteit van de bouw van de A15 die hier het water
binnenkort via een brug zal oversteken. Een kort-weggetje-binnendoor leverde
een erg mooi paadje op tussen de berenklauwen.
En waar komt dan tegenwoordig de Rijn ons land binnen?
Tussen Spijk en Millingen vormt de rivier gedurende acht kilometer de grens met
Duitsland. De grenspaaltjes staan dus virtueel in het midden van het water. Kom
je Nederland binnen (en je vaart keurig aan de rechterkant) dan wordt de rivier
bij Spijk oranje. Ga je Nederland uit (en je vaart weer keurig rechts) dan
verlaat je acht kilometer eerder bij Millingen ons land. Veel water dus in dit gebied en dat nodigt uit tot de aanleg van fietspaden en het uitstippelen van fietsroutes.
Het was weer gezellig!
