fietsen in (oost-)duitsland - 5: halve bollen en meer

vrijdag 28 juli: @ magdeburg

De ellende van de Harz maar snel ontvlucht en om even kilometers te maken vandaag over de autosnelweg. Op naar Ottostadt Magdeburg, tenminste de toeristendienst wil graag dat we deze oude stad Ottostadt noemen. We zitten dan in het Ampelmänchenland, oftewel de voormalige DDR.

Eigenlijk is er sprake van twee Otto’s: allereerst de 10^e-eeuwse keizer Otto I (ook genoemd Otto de Grote). In de tijd van deze Otto was Maagdenburg één van de belangrijkste steden van het Heilige Roomse Rijk. Onze Otto had er zijn optrekje. De goede man had een grote meevaller toen in Rammelsberg een rijke zilverader werd ontdekt. Laten we nu net in november vorig jaar in de mijnen van Rammelsberg geweest zijn (zie eventueel http://berrynales.blogspot.nl/2016/11/herfstkleuren-in-de-harz.html).

De tweede Otto is burgemeester geweest. We hebben het dan over Otto von Guericke die in 1654 een belangrijk experiment heeft uitgevoerd. Het gaat om de proef met de Maagdeburger halve bollen. Bekijk even een gedeelte van de liedtekst van drs P:

Dit lied vertelt u van twee halve bollen
Twee halve, ja u heeft het goed gehoord
En die zijn heel belangrijk zonder dollen
Als men ze koppelt aan een toverwoord
We zijn dan wel geen encyclopedisten
Maar horen wij de stadsnaam Maagdenburg
Dan gaat er aanstonds inspiratie gisten
In beeldend kunstenaar en dramaturg.

Nee, het is geen lekkernij zoals de Bossche Bollen en het heeft ook niets met de voorgevel van W te maken. In één van de volgende coupletten vertelt onze Zwitserse Heinz waar het dan wel om draait:

Immers de lucht die wij opsnuiven oefent een druk uit van één atmosfeer
Tenminste, de onderste laag van de dampkring, bijvoorbeeld in Watergraafsmeer
U zult dat nog weten indien u op school aan natuurkunde blootgesteld bent
Welnu, in verband met die luchtdruk, verrichte hij dikwijls een experiment.

Wat deed onze Otto? Hij nam twee losse halve bollen van sterk materiaal, drukte ze stevig tegen elkaar en zoog ze vacuüm. Door de luchtdruk op het buitenoppervlak bleven de bollen tegen elkaar aangedrukt. Zestien paarden waren niet in staat de twee bolhelften met een diameter van ongeveer 50 centimeter van elkaar te scheiden.

Drs P sluit zijn lied af met

De Maagdenburger halve bollen
Bewezen weer eens expliciet
Er valt met luchtdruk niet te sollen
Dus doet u dat maar liever niet.

Overigens: het lied is niet om aan te horen, maar de tekst is boeiend. Voor de liefhebbers: https://www.youtube.com/watch?v=jjGrvlOM_8A.

We gingen dus naar Maagdenburg en wel naar de camping “Barleber See” en kregen daar een plekje op het één van de Kurtzeitcamperwiesen. Op het eind van de avond stroomde het vol. Maar eerst fietsje pakken en een deel van de Elberadweg gevolgd.

Eerst naar het waterwegenkruispunt. Maagdenburg ligt aan de Elbe, het Elbe-Havel Kanaal en het Mittellandkanaal. Deze belangrijke vaarroutes kruisten elkaar niet en daar is verandering in gebracht met de aanleg van het waterwegenkruispunt even ten noorden van de stad. Onderdeel van het waterwegenkruispunt is de bijna kilometerlange kanaalbrug over de Elbe. De aanleg van de dubbele sluis Hohenwarthe maakte de imposante scheepslift Schiffshebewerk Rothensee overbodig. Dit is nu industrieel erfgoed. De foto hierboven is van internet: ik had mijn droontje even niet bij me. De foto's hieronder zijn wel met ons eigen cameraatje gemaakt.

 

De verjaardag van W (de jonge blom: wel met pensioen maar nog steeds geen AOW) vierden we op een terrasje van het Parkhotel Herrenkrug. Aan het buigen van de zwartjas kon je eigenlijk de prijs van de drankjes al herleiden. Maar goed: ze waren niet alleen duur, maar ook koud en erg lekker!

 

Nog even Magdeburg doorgefietst. Heeft leuke dingen te bieden, maar een dom hadden we al eerder gezien en om nu de Mauritius en Katharinakerk in te gaan om de beenderen van Otto I toch niet te kunnen zien? Het gebouwtje van Friedensreich Hundertwasser was (evenals de andere bouwwerken die we van hem elders hebben gezien) weer ontzettend mooi. Deze Grüne Zitadelle is het laatste bouwwerk van deze architect/kunstenaar. Door de bouw wilde hij bereiken dat mensen meer gaan nadenken over milieu en architectuur.

Snel terug naar de camping waar W haar gevraagde verjaardagseten kreeg voorgeschoteld: pannenkoeken met kaas en spek (en ze deed er ook nog een lading stroop over, bah!). Misschien komt het daardoor dat ze wat later de sleutel van het sanitairgebouw door het putje heeft gespoeld?

Het was weer een mooie, spannende en enerverende dag. Een dag dus om jarig te zijn.

V: 96.357; A: 96.502

 

 

 

 

fietsen in (oost-)duitsland – 4: heute wird nicht kassiert

donderdag 27 juli: @ lautenthal

Klaagde ik gisteren over de onbetrouwbaarheid van Buienradar, Donnerwetter.de kan er ook wat van: regen voorspeld van 9.00 tot 13.00 uur en dat terwijl we op onze fiets geen druppel gehad hebben. Een zeer aangenaam fietsweer: W heeft zelfs het grootste gedeelte van de 40 kilometer in een shirtje gefietst, misschien de halve bollen alvast aan Magdeburg laten wennen?

 

Eerst even door de stad: officieel om bij de Tourist Information wat folders te halen, maar soms zijn dat soort instanties ook heel handig voor andere zaken (evenals raadhuizen en vestigingen van McDonalds).

Daarna nog snel even een stukje cultuur: Velden heeft een hele mooie Dom (tenminste van binnen, de buitenkant vind ik niet om aan te zien). Gebouwd tussen 1290 en 1490 als rooms-katholieke kathedraal maar na de invoering van de reformatie overgegaan in lutherse handen.

 

 

 

De juffrouw van de I had overigens best leuke folders. Onze keus was al gemaakt: een stukje Weserradweg naar het zuiden. Het routeboekje dat we ooit in de grijze oudheid hadden aangeschaft week behoorlijk af van de geplaatste bordjes en als je dan denkt dat je aan het Schleusenkanal staat en het water blijkt gewoon de Weser te zijn dan denk je “hoezo gedateerde kaart?”. De omgeving had veel weg van een openluchtmuseum en bij de Wildunfallstellen ontbrak het nog net aan een bosje bloemen (volgens W).

 

Nog even een heftige discussie gehad over schapen en haarkleur, maar het meningsverschil is inmiddels bijgelegd.

 

Na het bammetje bij terugkomst via de autosnelweg naar de Harz. Waarom de Harz? Wel: lekker hoog, dus altijd droge voeten (wat anders dan Bad Karlshafen waar het dagen geregend heeft). Laten we even vergeten hebben dat juist in de Harz depressie Alfred (zelfs depressies krijgen tegenwoordig een naam) de meeste tranen geplengd schijnt te hebben. Op de hoogste bult van de Harz (de Brocken) blijkt in twee dagen tijd 236 mm regen gevallen te zijn (is dat niet 24 emmers op elke m2?) En al dat water komt van de bultjes af en gaat naar het dal, waarbij modder en stenen worden meegenomen. In Lautenthal stond bijna de gehele camperplaats vol met reddingsauto’s en voertuigen van de Feuerwehr: een riviertje had even de kortste weg van boven naar beneden genomen en niet alleen een groot stuk weg weggevaagd, maar het halve mijnstadje onder water gezet. De vrijetijdsbesteding is hier de komende weken niet wandelen, maar vissen in de kelder. Betalen hoefde vandaag niet: “heute wird nicht kassiert”, vanwege de overlast (welke overlast? Het was één groot avontuur). Tegen zevenen was de parkeerplaats weer ontdaan van alle reddingswerkers, brandweerlieden en ander geüniformeerd volk en kon ik een uitgebreide babbel maken met een Duitser over de grote verschillen in motorrijtuigenbelasting aan weerszijden van de grens. Je moet het toch ergens over hebben?

De komende dagen toch maar eens een grondige studie maken van de verdere reisplannen. Vandaag leek onze reis een beetje veel op ramptoerisme.

V: 96.187; A: 96.357 

 

 

 

 

 

 

  

 

  

 

 

fietsen in (oost-)duitsland – 3: droge voeten

woensdag 26 juli: @ verden

Hoogwater dus aan de Weser, onze camperplek van gisteren stond vanmorgen behoorlijk onder water. Puzzeltje was op tijd verplaatst en tegen campertarief stonden we op een comfortplaats op de camping. “Als je de neus de andere kant op plaatst kun je de stoelen nog op het grasveld zetten”, waren de woorden die de knul-van-de-camping sprak in de stromende regen. Zou hij het gemeend hebben? Ondanks positieve berichten van Buienradar zag het er nog dreigend uit en de jongens van deze website (Helga van Leur doet sinds een maand de voorspellingen niet meer) hadden het helemaal mis. Achteraf maar goed dat we Bad Karlshafen vanmorgen voor gezien hielden, maar hierover later meer.

 

We hebben de Weser naar het noorden gevolgd (geen snelwegen svp), tot het moment dat de zon begon te schijnen en dat was op de plek waar de Aller haar (vele) water in de Weser laat lopen. Het plaatsnaambordje liet “Verden” zien. Verden staat vooral bekend door het “bloedbad van Verden”: in 782 liet Karel de Grote zo’n 4.500 gevangen genomen Saksen een kopje kleiner maken. Widukind mocht zijn hoofd houden en een paar jaar later gaf hij zich gewonnen en werd een vroom christen. Je moet er iets voor over hebben om je kop op je lijf te houden.

Puzzel werd geparkeerd op Reisemobilstelplatz Verden (code CC 15.245). Aan de stroompaal voor 1 € per acht uur en het parkeerkaartje kostte 6 flappen. Goede plek, vlak bij het centrum, alleen gaan die Duitsers ’s morgens zo ontzettend vroeg naar hun werk. Op de fiets naar het noorden, een stuk van de Weserradweg gevolgd. Dank zij een ooievaarsopvangcentrum stikt het in de omgeving van de babybrengers.

En het gesprek onderweg? Deze keer ging het over Flüsse en wel of het “die” oder “der” is. Want waarom die Weser en die Aller, terwijl het der Rhein en der Main is. Nog bonter wordt het met de Rhône: op zijn Frans “Le Rhône” (mannelijk dus), terwijl de Duitse versie plotseling geen ballen meer heeft en als “die Rhône” door het leven moet gaan. Beetje schimmig verhaal op internet hierover: schijnt te maken hebben met “vroeger”. Zoek zelf maar even op wanneer je geïnteresseerd bent. Overigens samenvattend: doe maar “die” wanneer je het niet weet; 90 % van alle Duitse rivieren langer dan 100 km zijn vrouwelijk. Interessante reisgesprekken toch?

V: 95.973; A: 96.187

 

fietsen in (oost-)duitsland – 2: natte voeten

 

dinsdag 25 juli: @ bad karlshafen

Nee, we hebben geen ischias, astma, reuma of bronchitis en toch zitten we in Bad Karlshafen, de plek waar al deze ellende met zout water wordt behandeld. Paderborn lag in de regen vanmorgen en de camperplek (waar overigens ook twee caravans stonden) zag er behoorlijk verzopen uit. Tijdens de korte verplaatsing naar Bad Karlshafen deden de ruitenwissers weer goed werk en na de plundra van de Lidl (irgendwo unterwegs) konden we nog net voor de Mittagsruhe inchecken op de camping, waar we voor € 11,00 op de Wohnmobilstellplatz staan vlak aan de Weser. Beetje krankzinnig: tien meter verder sta je op de camping en betaal je (voor dezelfde faciliteiten) ineens meer dan het dubbele.

Het duurde een behoorlijke tijd voor het “bijna-droog” werd, ik had nog even de hoop dat het vandaag een echte Hüttentag zou worden, vooral toen eerst de ogen van W en daarna de mijne dichtvielen. Het werd tegen vijven toch nog even een rondje dorp (of stad). Helaas fototoestel en telefoon vergeten, maar zoveel interessants was er in de regen niet te fotograferen.

Bad Karlshafen werd in 1699 door landgraaf Carl zu Hessen uit de grond gestampt op de plek waar de Diemel zich bij de Weser voegt. Carl was van plan een kanaaltje te graven naar Kassel om zo de tol bij Hannoversch Münden te ontlopen. Toen het kanaaltje 17 kilometer gevorderd was ging onze graaf de pijp uit en zijn nazaten hadden het wel gehad met graven. De haven (via een sluisje verbonden met de Weser) wordt op dit ogenblik op de schop genomen en er hoort geen druppel water te zien te zijn (maar ja: gisteren en vandaag is er zo’n halve meter regen gevallen). Bijgaande foto (internet) laat zien hoe het was en hoe het in 2018 weer zal worden. De stad heette eerst Sieburg, maar kreeg na de dood van de graaf de naam Carlshafen.

De eerste bewoners van de stad waren Hugenoten die vanwege hun geloof Frankrijk moesten ontvluchten en in Carlshafen een nieuw thuis vonden. Deze Fransen brachten voor Duitsland onbekende beroepen mee: kousen-, handschoenen- en hoekenmaker. Toen er zoutwaterbronnen werden ontdekt begon men zout te winnen. Via Gradierwerke (ik heb er géén vertaling voor kunnen vinden, maar wel een foto) deden wind en zon hun best om het water te laten verdampen zodat zout achterbleef. Later kwam men tot de ontdekking dat het zoute water goed was voor de gezondheid en in 1838 werd het eerste badhuis geopend. De toevoeging “Bad” aan de plaatsnaam gebeurde pas in 1977 en wanneer de “C” is veranderd in de “K” is mij onbekend. Het stadje maakte op ons een wat verlopen indruk, een soort van “vergane glorie”: er is erg veel leegstand (horeca en winkels). Alleen de Weser Therme (2004) zagen er bloeiend uit.

Halverwege de avond begon de grote volksverhuizing: de Weser bleef maar stijgen en alle laaggelegen percelen moesten worden ontruimd. Gelukkig hebben wij een campertje en stonden wij binnen 5 minuten op een hoge plek op de camping, caravanbezitters daarentegen waren nog uren bezig met hun voortent. De foto’s van het wassende water dateren van woensdagochtend. Voor de duidelijkheid: ons busje stond op dinsdagavond met de neus pal voor cijfertje 1.

 

 

 

V: 95.903; A: 95.973

fietsen in (oost-)duitsland – 1: feest in paderborn

maandag 24 juli: @ paderborn

De Tour is afgelopen: géén legitieme reden meer om op de kont thuis te zitten. Ook de oppasdiensten zijn (voorlopig) verleden tijd. Nog wel eventjes drie overnachtingen in Delft (Abtwoudse Hoeve) op het lijstje bijgeschreven in verband met de Q-oppascentrale en één wilde overnachting in Best in verband met een “ook-ik-stop-met-werken”-feestje van zwager/broer R. Overigens kun je het beter een clandestiene overnachting noemen, want zo wild was het niet voor de kerk van de Jehova’s Getuigen. Ook heeft Puzzel me nog even naar het noorden gebracht waar hij mocht blijven wachten tot het baasje weer van de zeilboot stapte: een fantastisch tochtje met een nachtje droogvallen op het wad onder Schiermonnikoog (mooi om het water zien op te komen), een winderig nachtje in de marina van Lauwersoog (lekkere douche en een mooie porseleinen troon) en tenslotte een onweersnachtje aan een steigertje ergens op het Lauwersmeer.

 

 

 

Terug naar het heden: uitgangspunt van deze tocht (twee weken volgens W, drie weken volgens mij; het zal wel een compromis worden) is het routeboek van de NKC-reis “Oost-Duitsland per fiets”. Ons kennende zal er de nodige keren worden afgeweken van het schema.

Uiteindelijk hebben we zondag 6 juli op het nippertje de zegening van vakantiegangers en hun voertuigen (auto, scooter, fiets en rollator) gemist. Alle gekheid op een stokje: in Groenlo doen ze dat echt! Ik citeer de parochiewebsite: “Voor velen is het een rustgevende gedachte als zij, de inzittenden en ook hun auto, voor de vakantie gezegend zijn en in het drukke verkeer geen gevaar vormen voor zichzelf, de inzittenden en andere weggebruikers. Ook het verschoond blijven van ander onheil speelt een rol; den aan ziek worden, diefstal, letterlijk niet meer thuis komen”. Samenvattend: wierookkwast erover en er kan je niets meer gebeuren! Ongeveer hetzelfde als: biechten en opnieuw doen.

“Snelwegen vermijden” was de opdracht aan Ome Tom en die bracht ons door het lichtglooiende Münsterland naar Paderborn. Eigenlijk stond Bad Karlshafen gepland, maar W wilde graag asfalt onder de wielen hebben vannacht. De zonneschijn was in vloeibare vorm uitbundig aanwezig geweest vandaag en ik ben het met haar eens: 3,5 ton langzaam maar zeker zien wegzakken in een zompig grasmatje is ook niet alles. CP Rolandsbad, Campercontactcode 27.453, 5 € per nacht en 50 cent per kwh stroom; ruime plaatsen en het centrum op iets meer dan een kilometer afstand. De vuile troep (nat en droog) kan morgen ook gedumpt worden.

Paderborn, we waren er vorig jaar (eind november) ook al eens. We hebben toen een ongelooflijk mooie fietstocht langs onder meer de Lippe en rondom de Lippesee gemaakt. Fietsen was er vandaag niet bij: soort van veel nattigheid dus. Maar met een parapluutje en een regenjas en beiden gewapend met een stappenteller konden we wandelend Paderborn in. En: we vielen weer eens met de neus in de boter. Eerst dachten we dat we op een verlate (of vervroegde) kerstmarkt waren aanbeland. Al snel kwamen we tot de ontdekking dat het Liborifeest werd gevierd, één van de grootste en oudste volksfeesten in Duitsland. De drie K’s (Kirche – Kultur – Kirmes) gaan in Paderborn naadloos samen en zorgen er voor dat je in Paderborn geen honger en dorst hoeft te lijden. Even volkomen terzijde: wijlen mijn opa besprak ook altijd de drie belangrijkste K’s van de wereld: Kerk en Kapitaal waren de laatste twee, de eerste komt de censuur van W niet door. Even terug naar Paderborn: uitgangspunt van het feest is de sterfdag van de heilige Liborius (die ergens in de vierde eeuw leefde). Zijn oude botten worden sinds 836 in Paderborn bewaard. (“Graag wat minder jaartallen”, hoorde ik de laatste tijd van een drietal vaste volgers. Ik probeer mijn best te doen, maar beloof niks). Negen dagen lang duurt het feest en in het najaar doen de Paderborners het nog eens dunnetjes over.

Paderborn = bron van de Pader. De Pader is het kortste riviertje van Duitsland. Uit meer dan 200 bronnen komt in de stad 5.000 m3 water per seconde uit de bodem. Dat water vormt de Pader, die 4 kilometer later bij Schloss Neuhaus in de Lippe mondt. Einde Pader. De geschreven geschiedenis van Paderborn begint bij Karel de Grote, die in 777 op deze plek een stulpje liet bouwen. In 800 wordt Kareltje keizer en wordt in Paderborn een bisdom gesticht en worden stad en omgeving een prinsbisdom. Zo’n vijf eeuwen later treedt de stad toe tot de Hanze en dan kan het grote bouwen beginnen. In 1802 wordt het prinsbisdom ingepikt door Pruisen en nadat Nappie (daar-is-ie-weer) een paar jaar de baas had gespeeld vond het Congres van Wenen dat Pruisen Paderborn wel mocht houden. Een paar bommetjes in WO 2 zorgden er voor dat 85 % van de stad in puin lag. Echt mooi gerestaureerd is de stad niet, al zijn er wel leuke optrekjes te vinden. Het hoogtepunt is natuurlijk de Dom met haar toren van 93 meter, de gotische blikvanger van de stad. Maar zoals gewoonlijk: als wij een kerkje bekijken is het ingepakt en wordt het gerestaureerd, zo ook deze keer. Even een blikje naar binnen geworpen (er was een dienst bezig; let wel: maandagmiddag half vier!) en het zag er smaakvol uit. De foto hieronder (toren zonder jasje) is niet van ons (zie je ook aan de lucht!), maar komt van Wikipedia, de foto hierboven (torentje met jas) is evenals de foto met het mozaïekwerk wel met onze eigen Canon gemaakt.

 

 

Terug bij de bus: 7,5 kilometer was het gemiddelde van de twee stappentellers. Later deze week toch maar even synchroniseren: stel dat de een deze reis veel meer kilometers aflegt dan de ander!

Trabantjes worden gerecycled, tenminste dat zagen we op de markt.

 

V: 75.702; A: 95.903

ontgroepen in elburg

maandag 10 juli: @ elburg

Best gezellig zo’n familieweekend en fijn dat alles droog ingepakt kon worden. Voor ons Puzzeltje niet zo’n probleem, maar de grote gezinstent van junior wil je niet graag nat meenemen, vooral als het vakantievertrek voor eind deze week gepland staat. Wel druk zo’n weekend: W moet bijslapen en ik moet ontgroepen.

Neus van Puzzel naar het noorden gestuurd: even afscheid nemen van de camperplaats aan de Havenkade in Elburg (campercontact 13450; sanitair in het havengebouw en voor een tientje of zo sta je op één van 18 plekken, inclusief stroom). Wanneer je nog gebruik wilt maken van dit mooi gelegen plekje moet je vlot zijn: na de Botterdagen (begin september van dit jaar) gaat de haven op de schop en in de plannen is er geen plaats meer voor campers. De gemeente had nog wel een alternatieve locatie aan de Kamperdijk in gedachten, maar is teruggefloten door de gemeenteraad. Er wordt beweerd dat de Recron en twee plaatselijke recreatiebedrijven (camping Veluwe Strandbad en camping Old Putten) een babbeltje hebben gemaakt met de raadsleden die vervolgens een stokje voor de plannen van de ambtenaren hebben gestoken. “Het aanbieden van camperplaatsen is géén taak van de gemeente” heeft de raad begin dit jaar in meerderheid vastgesteld en dat terwijl ze sinds 2011 het aantal plaatsen hebben uitgebreid van vijf naar achttien en de overnachtingstarieven hebben gehalveerd (was in 2011 € 15,00, exclusief toeristenbelasting). Weer zo’n unieke locatie die dank zij de Recron verdwijnt. Even de Vispoort door en je bent in het historische stadje en de nostalgische botters op zichtafstand.

Volgens de boekjes is campergedrag niet toegestaan in de haven, maar de barbecues van zowel camperaars als de vele plezierbooteigenaren maakten overuren, stoeltjes stonden buiten en luifels waren uitgedraaid. Na de rib-eye met velderwtjes moest de zetel naar binnen en de ramen op een kiertje: donkere wolken pakten zich samen. Helaas werkte de beloofde wifi voor de havengasten van geen meter, was het signaal van de chinees aan de overkant te zwak en waren de 20 andere zendertjes beveiligd met een wachtwoord. Gelukkig had de aangeschafte krant twee bladzijden met puzzels en met een drupje rood werd het donker en bedtijd. De koelkast en een paar ledlampjes konden de stroompaal niet bewegen om in staking te gaan: verantwoord doorlussen is ook een kunst. Het was weer gezellig met mezelf.