even een dagje weg - 1: bevrijdingsdag

Puzzel moest er even uit, W en ik ook trouwens. Net niet voldoende tijd om er een overnachting van te maken, maar wel even een dagje weg: fietsen achterin en -op, beetje vers water en wat essentiële picknickattributen mee (niet dat we die gebruikt hebben, maar het idee is goed) en karren maar. Ook zo is een camper een handig dingetje.

Kreeg naar aanleiding van mijn verhalen over de dag van het naakttuinieren nog een passend gedichtje van lezeres S te W:

Seasonal Interchange

In Winter, when the trees are bare,
We mortals don our winter wear.
In Spring, when trees begin to dress,
We mortals then start wearing less,
Until, for some, with Summer’s heat
The role reversal is complete.

Michael Aitken

Nog even terugkomen op ons vorige uitje: Haarle op de Sallandse Heuvelrug. Vaste lezer T te D vroeg zich af of er inmiddels wolven voorkomen op de Sallandse Heuvelrug. En wanneer je tegenwoordig iets niet weet vraag je het aan ChatGPT en je krijgt een uitgebreid antwoord: “Ja, er komen wolven voor op de Sallandse Heuvelrug, maar ze zijn (vooralsnog) niet permanent gevestigd. Er zijn de afgelopen jaren meerdere meldingen geweest van doortrekkende wolven die kortstondig in het gebied verbleven. Dit zijn vaak jonge dieren op zoek naar een eigen territorium. Volgens rapportages van het Wolvenmeldpunt en BIJ12 (de instantie die wolvenmeldingen bijhoudt in Nederland), is de aanwezigheid op de Sallandse Heuvelrug incidenteel maar realistisch, gezien de toename van de wolvenpopulatie in Nederland, vooral op de Veluwe en in Drenthe. ​Er zijn geen recente meldingen van wolven op de Sallandse Heuvelrug in april 2025. De laatste bevestigde waarneming dateert van september 2024, toen een wolf werd vastgelegd op camerabeelden op landgoed ’t Reelaer tussen Heino en Raalte, nabij de Sallandse Heuvelrug. Dit wijst op incidentele aanwezigheid van zwervende wolven in de regio, maar er zijn geen aanwijzingen dat er momenteel een wolf permanent in het gebied verblijft.​ Eerdere waarnemingen, zoals die in december 2019, toonden ook zwervende wolven aan, maar deze dieren vestigden zich niet permanent op de Sallandse Heuvelrug. Hoewel het gebied geschikt is voor wolven, is er tot op heden geen sprake van een gevestigde populatie“.​ En ja: bijgaande afbeelding is ook door ChatGPT gemaakt.

Lezer R te K is wat meer culinair ingesteld getuige zijn vraag “Schrijf je caesarsalade niet met een hoofdletter?“ Dit naar aanleiding van mijn opsomming van het genuttigde voedsel in mijn vorige blog. Hiervoor heb ik ChatGPT niet nodig, ik word elke werkdag door de app Beter Spellen aan de tand gevoeld en daarom weet ik met 100 procent waarschijnlijkheid dat je caesarsalade net als alle andere Nederlandse gerechten zonder hoofdletter schrijft, ook niet als ze van een naam zijn afgeleid. Overigens toch nog even Google gebruikt en wel om te controleren dat caesarsalade niet is afgeleid van Julius Caesar maar is vernoemd naar Caesar Cardini, een Italiaanse restauranthouder, chef-kok en hoteleigenaar. En ja, voor je in de pen klimt: ik weet dat er uitzonderingen zijn. Nederlands is nu eenmaal een taal vol uitzonderingen op de regel. Ik noem er één: Brie de Meaux is gewoon een Franse brie.

maandag 5 mei: @ mariënheem

In Nederland zijn overal zogenaamde Liberation Routes uitgezet. We zochten er eentje niet te ver weg, met een afstand rond de vijftig kilometer en met ergens op de route een leuke parkeerplek voor Puzzeltje. En ja: laten we nu weer in Salland uitkomen en wel in de buurt van Raalte. Geen wonder want in Salland zijn veel overblijfselen te vinden die herinneren aan de oorlog en de bevrijding. Op diverse plekken zijn luisterstenen geplaatst waar een hoorspel te beluisteren is over de indrukwekkende belevenissen van één of meerdere personen in de jaren 1944-1945. Wij vonden de tekst op internet lezen een stuk handiger, cultuurbarbaren! Mariënheem bood bij het kerkhof een ideale parkeerplek. Daar aangekomen snel op de fiets, er lagen nog een kleine zestig kilometer voor ons.

Al snel kwamen we in Luttenberg terecht en natuurlijk moesten we het oorlogsmonument daar bekijken. W had al gelezen: “Het oorlogsmonument te Luttenberg bestaat uit een stenen herdenkingskruis met Christusmonogram. Achter het kruis is een muurtje met gedenksteen geplaatst. Het geheel is geplaatst op een plaveisel van keien. De gedenksteen bevat de namen van negentien omgekomen burgers uit Luttenberg“. Dit als gevolg van de ontploffing van een Duitse V2-bom lazen we ter plekke: “Op 4 december 1944 sloeg een V2-bom in in een weiland bij het dorp Luttenberg. Uit nieuwsgierigheid gingen veel inwoners op de plek af om te kijken wat er was neergekomen. Aangezien de vliegende bom niet door een vliegtuig was gedropt, dacht men aanvankelijk aan levensmiddelen, maar plots ontplofte het gevaarte en negentien omstanders kwamen om.“ Wat W niet gelezen had was dat het monument twee kilometer buiten de route lag. Google Maps bood uitkomst. Het kaartje aan het eind van dit verhaal laat dan ook wat rare kronkels zien. Take picture en verder. Voor die tijd hadden we al een ander gedenkding op de gevoelige plaat vastgelegd, iets met 150 jaar kerkdorpen of zoiets.

Mooi dorp dat Luttenberg, het staat in de regio bekend als een ‘actief dorp’: de inwoners hebben hart voor hun woonplaats en steken graag de handen uit de mouwen om het dorp vitaal te houden. Je schijnt er erg goed te kunnen wonen want het heeft een hoog voorzieningenniveau voor zo’n prutgat: basisschool, peuterspeelzaal, bibliotheek en huisarts. Volgens een website over Luttenberg (klikkerdeklik) kent het dorp een flink aantal sportieve en culturele verenigingen en een eigen zwembad en theater, beide in de open lucht. We hebben het niet gezien, ook het gemeenschapshuis Elckerlyc is ons ontgaan. Naar de Mariagrot (de grot van Onze Lieve Vrouw van Lourdes) hebben we niet gezocht, had niks met bevrijding te maken. Vonden in de kantlijn van een boekje dat inwoners van Luttenberg in 1915 een kopie van de Mariagrot in Lourdes bouwden ter gelegenheid van het jubileum van de plaatselijke priester. Wel kwamen we Buitenplaats ‘Oud Luttenbergh’ tegen, nog zo’n staalte noeste burgervlijt. Speeltuin, picknickplaats, startpunt van wandelingen en vooral handig voor W: een toilet.

Een beetje prehistorisch zijn ze nog wel in Luttenberg: ze doen nog steeds aan ‘zwientie tikken’ tijdens het jaarlijkse dorpsfeest. ’Zwientie tikken’ is een spel in een modderbad waarbij deelnemers geblinddoekt voor de uitdaging staan om als eerste een varken aan te tikken. Ondanks kritiek van dierenorganisaties op het gebruik van varkens in dit spel (de Partij voor de Dieren wil dat het wordt verboden), blijft "zwientie tikken" een geliefd onderdeel van het feest. Volgens de organisatie is er niks aan de hand en wordt het varken goed verzorgd. Foto Omroep Oost.

En zo peddelden we via knooppunten die we omgezet hebben naar een Komootroute naar Heino waar Luisterpunt 504 op ons wachtte. Titel: Eindelijk bevrijd, geen feest. Het verhaal gaat over een man die net voor de bevrijding is opgepakt door de Duitsers. Uiteindelijk loopt het allemaal goed af. Wijhe vormde het volgende hoogtepunt. Natuurlijk allereerst de Loswal waar ik in een niet al te lang verleden met Puzzel op de camperplaats gestaan heb. Mooi uitzicht daar in de buurt van de veerpont van Wijhe naar Heerde (en omgekeerd). Beetje veel geschiedenis ook: de Loswal (je mag ook Houtwal zeggen) werd vroeger gebruikt om goederen op te slaan die per nachtboot werden vervoerd naar en van Amsterdam. Wij kwamen natuurlijk ook naar Wijhe om het verhaal van Hotel Veerman te ontdekken. Een luisterpunt verhaalt over hoe allerlei groepen in het hotel bijeen kwamen. Mensen uit de buurt, handelaren, NSB’ers en Duitse officieren. Maar óók verzetslieden en Joodse onderduikers. Het bleef bij het boekje: KPN liet ons in de steek, zowel de phone van W als die van mij vonden dat we met de buitenwereld ouderwets moesten communceren: met rooksignalen dus. Niks Hotel Veerman opzoeken, dus géén luisterpunt en al helemaal geen Oranjehotel. En zo misten we ook het oorlogsmonument van Raalte, schijnt verstopt te zijn in een klein parkje. Het Monument gedenkt de gevallenen in Raalte en de 46 geallieerde vliegeniers en 3 Canadese militairen die door oorlogshandelingen om het leven zijn gekomen. En: we zijn goed in foto's jatten.

En toen waren we weer bij knooppunt 37 en kwamen we waarempel een onverwacht monument tegen, dat van Mariënheem. W begon spontaan te zingen “Nog eentje dan, nog eentje dan en dan gaan we naar huis“. Het is een gedenkteken voor de treinbeschieting bij Mariënheem. Op 25 februari 1945 namen geallieerde piloten per ongeluk een trein vol evacués, onderweg van Limburg naar Friesland, onder vuur bij het dorp. De piloten verkeerden in de veronderstelling dat de trein vol zat met Duitse troepen. Bij de beschieting kwamen vier inzittenden om en vielen tachtig gewonden. Het gedenkteken bestaat uit een stukje spoorweg met een restant van een as van een treinwagon.

Vanaf dat laatste monument zagen we ons huisje-op-vier-wielen in de verte staan. Na 57 fetskilometers konden de fietsen weer in- en opgepakt worden. Niet moe, want we moesten regelmatig (verplicht) stoppen om informatieborden te bekijken. Een mooie dag. Temperatuur oplopend naar 16 graden en een leuk briesje, kracht 3 uit het noorden tot noordoosten. Om de cijfers compleet te maken: zon op/onder om 05:57/21:04 (gegevens Lichtenvoorde). En morgen? Morgen is er weer een dag, dan begint er een lange museummaand met 1200 basisschoolleerlingen, maar daarover een volgende keer meer.