zomerreis 2019 - 5: rust in tjechië

Twee weken geleden wisten we nog niet dat we een tijdje door het land van Sissi en haar Frans-Jozef zouden trekken. Voor degenen die niet grootgebracht zijn met de mierzoete Sissifilms: Sissi is de bijnaam van Elisabeth Amalie Eugenie, prinses van Beieren en door haar huwelijk met Frans-Jozef keizerin van Oostenrijk en koningin van Hongarije. (Sissi werd gespeeld door Romy Schneider en Frans door Karlheinz Böhm). We spreken over de Dubbelmonarchie, ook wel Donaumonarchie genoemd. 

Eigenlijk was deze Dubbelmonarchie in zekere zin een voorloper van de Europese Unie: het was een multi-etnische staat met een veelvoud aan talen en religies, een gemeenschappelijke markt en vrijheid van verkeer en vestiging. Beide gebiedsdelen waren vrij autonoom, maar hadden munt, maten en gewichten, buitenlandse politiek en defensie gemeenschappelijk. De Leitha was de grensrivier tussen Oostenrijk (Cisleithanië) en Hongarije (Transleithanië). Na de Eerste Wereldoorlog werd het Oostenrijks-Hongaarse Rijk in stukjes verdeeld. Bijgaand kaartje (bron: the Historical Atlas van W.R. Shepherd; 1911) laat zien hoe uitgestrekt het Rijk van Sissy en haar Frans was (aanklikken maakt de kaart groter). 

woensdag 7 augustus: van slowakije naar tjechië 

Even afrekenen bij Margo op Dobrá Lúka (25 € per nacht), boodschappen doen voor een paar dagen in Zvolen (komen we toch langs), de buik van Puzzel vullen en dan een ritje van een kleine 500 kilometer waar we zo’n 8 uur over doen. Wel “binnendoor” want we willen niet over Bratislava wat ons door de routeplanner wordt voorgesteld. Aanvankelijk schiet het lekker op, tolvignetje aan de grens, maar in de buurt van Brno is men met man en macht bezig om de snelweg te verbreden van 2 x 2 naar 2 x 3 rijstroken en dat houdt een beetje op ondanks onze goed meedenkende Google Maps die veel file-ontwijkende weggetjes weet te vinden. Voorlopig richting Praag, maar daar komen we niet: camping v Klokočovĕ ligt een stukje ten zuiden van de hoofdstad van Tsjechië, nabij Vojkov in de landstreek Bohemen (code Campercontact 52.851).

In Tsjechië zagen we borden met dezelfde opschriften als in Slowakije. Het blijkt dat beide talen nauw verwant zijn, lange tijd werden ze beschouwd als twee varianten van dezelfde taal. Toen Tsjechië en Slowakije nog bij elkaar hoorden (tot 1993) sprak men zelfs over het Tsjechoslowaaks. Staatstelevisie en -radio zonden programma’s uit in beide “dialecten” (om en om), die zelfs meer naar elkaar toe groeiden. Men zegt dat jongeren tegenwoordig steeds meer moeite hebben om de buren te verstaan. “Pozor vlak” blijft evenwel in beide landen “pas op, trein” en ijsje is zmrzlina. Het Pools hoort tot dezelfde taalgroep (West-Slavische talen), maar daar zul je toch om een “lody” moeten vragen wil je zo’n koude versnapering hebben. 

Tsjechië bestaat uit Bohemen, Moravië en een deel van Sileziė. Vooral in Bohemen hebben zich vroeger veel Duitstaligen gevestigd, deels in berggebieden waar ze vrijwel onbewoonde streken in cultuur brachten. In het land van Sissi was dat niet zo’n probleem (iedereen hoorde tot het multiculturele Habsburgse Rijk), maar toen in 1918 Tsjecho-Slovakije werd gevormd vormden de Sudeten-Duitsers een geografisch geconcentreerde grote minderheid: 90 % woonde in gebieden waar ze tevens een 90 % meerderheid vormden. Zie onderstaande kaart (ook uit de eerder genoemde atlas van Shepherd. 

Na 1918 vond er onteigening plaats van grote landgoederen die meestal in bezit waren van de Duitse adel. Ook confisqueerde de regering 1/5 van het papiergeld, dat ging meer ten laste van de rijke Duitsers dan van de andere bevolkingsgroepen. Toen Hitler een paar jaar aan de macht was vond hij dat deze Volksduitsers terug in het “Reich” moesten en met toestemming van onder meer Engeland en Frankrijk mocht hij de Duitstalige gebieden annexeren. Vervolgens pikte hij ook de rest van Tsjechië in en maakte daar een “protectoraat” van en maakte van Slowakije een marionettenstaat. Na de instorting van het nazirijk mochten de Duitstaligen in Tsjechië het bezuren. Vrijwel alle etnische Duitsers werden collectief tot landverraders verklaard en verdreven, bezittingen werden onteigend. 700.000 mensen vluchtten onmiddellijk naar Duitsland en Oostenrijk en vervolgens werden 2.500.000 Duitstaligen – vaak na langdurige internering – het land uitgewezen. Als direct of indirect gevolg van deze officieel bevolen uitwijzing is ruim 1 op de 10 om het leven gekomen. Een groot deel door standrechtelijke executie of moord, een ander deel door uitputting of ziekte. 

De beloofde regen kwam niet tijdens het rijden, de temperatuur liep zelfs op tot 31 graden (buiten dan: binnen hadden we last van bijna bevroren tenen door een zeer goed werkende airco). Pas op de camping begon het te waaien en te regenen. Busje even 180 graden gedraaid zodat de wind niet onder de luifel kon komen.

V: 139.531; A: 140.007 

donderdag 8 augustus: @ v klokočovĕ 

Camping v Klokočovĕ zal zeer waarschijnlijk niet lang meer bestaan: er is al jaren sprake van de aanleg van een (snel)weg en dat betekent dat “eens” dit paradijsje opgedoekt moet worden. Gijs en Lenie, de eigenaren, zitten er al jaren tegen aan te hikken. Misschien kunnen ze er een leuk prijsje voor krijgen, ze zijn inmiddels ook niet meer de jongsten. We hebben uitgerekend dat we hier 17 jaar geleden ook waren, toen met een klein tentje, waarbij een kind de gedenkwaardige woorden sprak “Hier wonen mensen in!”. 

Mooie dag, tijd voor een wandelingetje. Een mooie tocht van 8,5 kilometer door de omgeving waarbij we dorpjes als Nezdice, Bučovice en Křenovice aandeden en mochten wandelen over paden dwars door de graslanden met schitterende uitzichten. Twee uur en drie kwartier later waren we afgepeigerd weer terug op de camping, waar het biertje sissend naar binnen ging.

Wisselend bewolkt, 24 graden. 

vrijdag 9 augustus: @ v klokočovĕ 

Vanmorgen gezond weer op. We hoorden deze week bij "We zijn er bijna" wat de meest ideale manier is om te sterven: 's morgens dood wakker worden. Het blijft een leuk programma. Heb het eindelijk voor elkaar gekregen, wel onder protest van mijn wederhelft: een echte kiepstoeldag. Ik vond het met 28 graden te warm voor een wandeling (8 kilometer bult op en af in de palle zon) en had geen zin om met de camper een sightseeingtoertje te maken. W heeft zich door de dag heen kunnen worstelen met een paar keer zwemmen in het (relatief koude) zwembad, een paar “blokjes om” en een goed boek. Ikzelf kan desnoods de dag zittend en nietsdoend doorbrengen, maar had nog wat lees- en schrijfwerk. Alleen al die woorden met dat omgekeerde accentcircondakje; officieel de háček, die ze hier boven elke letter – klinker of medeklinker maakt niet uit – weten te prutsen. Binnenkort ook geen last meer van. Zon, af en toe een wolkje, 28 graden.