theater in de polder - 6: helemaal klaar

Wat ik toch met een “houten jas“ bedoelde, vroegen een aantal lezers zich af. Zelfs W had moeite met de term. Weet niet of het zo’n uitdrukking is die ontsproten is uit mijn verdorven brein of dat ik ’m “onderweg“ ergens opgepikt heb. Variant op “zes plankjes“ en lijkt een beetje op “de laatste verhuizing“. Helder? Toen W ’m doorhad, zei ze “ik weet dat je in staat bent hier vier bladzijden over te schrijven, maar doe dat maar niet“. Waarvan akte.

In mijn vorige blog is nog een foto voorbijgekomen zonder begeleidend schrijven. Heb al eens eerder verteld over het onvoltooide kasteel van Almere (heb toen bijgaande foto geplaatst), weer eens zo’n project dat miljoenen verslonden heeft. We kwamen vorig jaar ook al langs deze ruïne. Misschien gloort er hoop. In het paatselijke oude wijf zag ik deze week een artikel waarin vermeld wordt dat op het terrein van het kasteel in Almere langs de A6 naar verwachting eind volgend jaar de eerste huizen worden gebouwd. Ook zal de kasteelruïne worden afgebouwd. Nog één klein probleem: er moet nog een wijziging van het bestemmingsplan komen, maar dat lijkt een formaliteit te zijn. Iedereen hoopt dat er dan een einde komt aan dit drama dat in 2000 begon als “geweldig idee“ van een of andere wethouder, die vond dat er een trouwlocatie nodig was. Er moest een kasteel komen dat een kopie was van Kasteel Jemeppe in de Belgische Ardennen. Een met torens, een slotgracht, fonteinen, een doolhof en een oprijlaan. In het hoofdgebouw moest een hotel komen met een restaurant, conferentiezalen en een enorm landgoed. Niet echt doordacht, want na twee jaar werd de bouw stilgelegd vanwege financiële problemen. Vervolgens werden er allerlei reddingsplannen bedacht, zo werd het kasteel genoemd als mogelijke locatie voor de Floriade en waren er plannen voor een pretpark, maar ook die plannen gingen niet door. Woningbouw mocht echter nooit, de gemeente wilde niet meewerken aan een bestemmingsplanwijziging. Dat ze dat nu wel willen is verrassend. Wordt ongetwijfeld vervolgd (een volgende keer als we in de buurt van Almere camperen).

dinsdag 1 juli: @ kötteldiek

Terug naar de Achterhoek. Even een paar vooroordelen wegwerken voor we deze blogserie afsluiten. Veel van mijn lezers vroegen zich (wederom) af wat we in vredesnaam in de buurt van Almere zoeken. Antwoord: probeer het eens zelf. Ik denk dat bijna iedereen niet weet waar ze het over hebben. Laat ik eens een samenvatting geven van wat W en ik van Zuidelijk Flevoland en met name de Almeerse hoek vinden. Allereerst is er natuur in overvloed. Natuurlijk heb je de Oostvaardersplassen, een uniek natuurgebied tussen Almere en Lelystad met wilde paarden, edelherten, vogelsoorten en prachtige wandelroutes. We hebben vorig jaar een fietstocht naar dat natuurgebied gemaakt. Dit jaar hebben we de focus verlegd naar de Lepelaarplassen. Het Kotterbos staat nog steeds op ons verlanglijstje. Ten tweede: water en strand in overvloed, dus pak je fiets en toets op Google Maps een van de volgende namen in: Almeerderstrand (aan het IJmeer), het Weerwater (zwemmen, suppen of gewoon ontspannen aan het water), Zilverstrand (groot en vrij rustig, op een deel ervan mag ook de broek uit), Noorderplassenstrand (niet zo druk). Heb inmiddels ook een fietsroute die alle bekende stranden in en om Almere met elkaar verbindt. Ligt klaar voor een volgende keer: Ten derde: nergens vind je zoveel ruimte en rust als hier. En er zijn genoeg plekken om je tent, je caravan of je bus neer te zetten, meestal met uitzicht op water of groen. Nu zijn we hier nog nooit in het hoogseizoen geweest, maar tot heden ervaren we minder massatoerisme dan de Veluwe of de kustregio’s. Heb je een fietsaccu met een beetje bereik dan ligt zelfs Amsterdam voor het grijpen. Heb nog een autoluwe/-vrije route liggen vanaf camping Chamavi van nog geen 30 kilometer (enkel); gaan we ongetwijfeld een keertje doen. Het nageslacht bij je? Walibi Holland (Biddinghuizen) en Aviodrome (Lelystad) liggen in de buurt, misschien net iets te ver voor de fiets; Biddinghuizen is 40 kilometer enkel en Lelystad 26.

Je hebt het ongetwijfeld door: W en ik zijn grote fans van Almere en omgeving. Rust en ruimte in overvloed en een ideale omgeving om te fietsen: veel vrijliggende fietspaden en meestal hebben fietsers voorrang. En daar waar dat niet het geval is hebben ze Schwung voor je uitgevonden: een app die je helpt verkeerslichten snel op groen te zetten. Als je een verkeerslicht nadert geeft je telefoon een seintje en zorgt ervoor dat je minder lang hoeft te wachten. Soms gaat het zo goed dat het licht al op groen staat voordat je bij de stopstreep bent, zodat je gewoon door kunt fietsen. Je hoeft niks zelf te doen, want het gebruik van een smartphone tijdens het fietsen is niet toegestaan. Schwung is zo ontwikkeld dat je deze ook niet nodig hebt tijdens het fietsen, al moet je hem wel bij je hebben. En dan (we blijven Nederlanders): wat kost het? Helemaal niks: de app is gratis te gebruiken, er zijn geen extra kosten. Er zijn zelfs geen reclames.

Eerst nog even een keertje buiten ontbijten in alle stilte. Daarna is het gedaan met de rust. Waar kun je met een temperatuur oplopend tot 33 graden beter zitten dan in een auto met een uitstekend werkende airco. Beetje inpakwerk, afrekenen (net geen € 30,00 per nacht all-in) en vervolgens via de loosplek bij het zwembad in Lichtenvoorde naar de Kötteldiek waar het binnen een aangename 23 gaden bleek te zijn. Gordijnen aan de voorkant sluiten en alle deuren dicht, tot het vanavond de thermometer minder dan 23 graden aangeeft. 132 kilometer duurde onze tocht en als je weet dat de eindstand 216.536 was, kun je zelf berekenen waarop de teller stond toen we vertrokken.

theater in de polder - 5: de lepelaarsplassen

Toen we gisteren door Almere-Stad fietsten vroeg W wanneer de eerste huizen in deze polder waren gebouwd. Kon ik even niet ophoesten, wist wel dat Zuidelijk Flevoland in 1968 droogviel. De website www.almere.nl heeft een afdeling met colums en een van die verhaaltjes gaat over de allereerste bewoners van Almere. Uit dat epistel peurde ik de volgende informatie: op 1 december 1975 werd het Bivak in Almere-Haven geopend. Het was de allereerste bewoning in Almere. In een volkomen onbegaanbaar en woest gedeelte van Zuidelijk Flevoland werden acht stacaravans bij elkaar geplaatst. De bewoners (een stuk of 15 volwassenen en 9 kinderen) kun je de kwartiermakers van de stad Almere noemen. Die pioniers waren onder meer drie Rijkspolitiemensen, twee medewerkers van nutsbedrijven, twee ambulancemedewerkers en de conciërge van het houten gebouw ‘De Haak’, dat dienst deed als kantoor. Hoe verzinnen ze zo’n gezelschap? De kinderen gingen naar school in Muiderberg, waar de Bivakkers ook naar toe moesten als de koffie en/of de suiker op was. Een jaar later, op 30 november 1976, waren een aantal woningen klaar en konden de eerste 100 bewoners huizen betrekken. Kort daarna viel de winter in, het werd een barre winter die van 1976. Lijkt me geen pretje om voor het eerst oud en nieuw te moeten vieren in een kaal landschap met alleen de beschutting van de muren van je huis. Hadden ze toen al thermopeenglas?

maandag 30 juni: @ almere-haven

Onze laatste volle dag in Zuidelijk Flevoland. De nacht was om een of andere reden een stuk kouder dan de vorige (het scheelde 5 graden) en als ik naar de verwachting kijk, wordt de volgende nacht weer bloedjeheet. De dag van vandaag staat in het teken van het fietsen langs wuivende rietvelden, mysterieuze wilgenbossen, geurende braamstruiken, hoge schietwilgen en overweldigend groen van overhangende vlierstruiken, tenminste volgens W want die had een leuke folder gelezen over de Lepelaarsplassen. Kan me in veel zaken vinden, maar volgens mij is het nog wel een paar maand te vroeg voor die geurende braamstruiken. W had gisteren twee routes op tafel gelegd en uiteraard werd het een rondje Lepelaarsplassen. Beetje aanpassen en overbrengen naar Komoot en voilà: opnieuw zo’n 50 kilometer fietsplezier. W wil eindelijk een keer een zeearend zien. Die schijnen regelmatig het luchtruim van de Lepelaarplassen onveilig te maken. Las onlangs ergens dat deze grote roofvogels de bijnaam “vliegende deuren” hebben, vanwege het feit dat ze de spanwijdte van een deur hebben. Ben dan wel geopereerd aan een macula pucker, maar denk dat zelfs ik ze niet kan missen als ze over komen vliegen. Maar misschien zijn we voor die beestjes juist te laat: het schijnt dat je ze vaker in het broedseizoen ziet en je weet: “in mei leggen alle vogels een ei, behalve de koekoek en de griet: die leggen in mei hun eitje niet“. Laat van dat oudhollandse gezegde nu geen biet kloppen: de griet (ander woord voor grutto) legt haar eieren in de tweede helft van april en in de maand mei. De koekoek doet dat iets later maar begint daarmee ook al in mei, alleen dan in andermans nest. Nog even een leuk weetje! Flevoland heeft sinds een aantal jaren een VIP-zeearend: Jannie, geboren in 2019. Jannie is vernoemd naar boswachter Jan Horstra van Het Flevo-landschap die assisteerde bij het ringen. Naast een ring werd Jannie als eerste zeearend in Nederland gezenderd door de Werkgroep Zeearend Nederland. Dankzij deze zender kunnen de omzwervingen van het dier worden gevolgd en onderzocht. Het complete verhaal van Jannie WN13 (de achternaam van Jannie is haar ringnummer) vind je hier.

Tussen wakker worden en accu’s in de fiets geprutst hebben zit zo maar drie-en-een-half uur, nog lang geen tijd voor de zeearendenjacht. Het is maandag, dus hebben we twee spellingstesten. W zelfs eentje meer want die doet ook de Spaanse variant nog. Wat vind je van het volgend exemplaar? We denken beiden dat mijn oma wel tien meter velours gordijnen in de ladekast verstouwt. Het woord 'velours' is een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord. Zulke woorden hebben bijna altijd 'en' aan het eind, maar bij sommige (vaak moderne) stoffen geldt die regel niet. Dit is zo'n geval, ook al is velours geen heel moderne stof. Het woord 'verstouwt' hoort bij de hoofdpersoon van het tweede deel van de zin (mijn oma) en verandert als je er meervoud van maakt: dan gaan oma’s iets verstouwen. Het woord wordt vervoegd zoals 'ik til, hij tilt' en krijgt dus een t. En dan tenslotte die kast met laden of lades. Omdat je het meervoud van lade kunt schrijven met een n of met een s wordt het lade+kast. En dat allemaal op maandagmorgen voor acht uur. Het belooft een mooie dag te worden. W en ik hebben unaniem besloten om vandaag nog maar geen houten pak te bestellen, maar nog maar een dagje te genieten van het leven.

Wat valt er over onze fietstocht te vertellen? Einddoel waren de Lepelaarplassen, ontstaan tijdens en na de drooglegging van Zuidelijk Flevoland. Drie plassen zijn ontstaan door zandwinning tijdens de bouw van de ooievaarsdijk. Met de gaten deed men niet zoveel, waardoor de natuur in het kleimoeras haar gang kon gaan waardoor er een gebied met open water, rietvelden en wilgenbossen kon ontstaan. Naast de plassen die zijn veroorzaakt door zandwinning, is er ook een kwelplas ontstaan bij de dijk. Dit is een plas waar water uit de grond omhoog komt. W voelt zich in deze omgeving helemaal thuis: ze waant zich in de wildernis en alle kijkhutten, observatiepunten en kijkschermen moeten bekeken worden. En ik? Ik zag dat het goed was.

Voor we ons konden storten in de wereld van de vogels die ik in ieder geval van naam ken: lepelaar, aalscholver, blauwe reiger, eenden (met de varianten kuif, slob en krak), ijsvogel, roerdomp en visarend en de voor mij totaal niet bekende exemplaren (groenpootruiters, witstaartkievit, ortolaan, zwarkopgors, krekelzanger en steppevorkstaartplevier) moesten we ons door het bewoonde gebied van Zuidelijk Flevoland worstelen. Ook niks mis mee, maar “anders“. Nou ja “bewoond“? Een deel ervan herbergde een paar jaar geleden nog de Floriade. Laat de gemeenteraad van Almere nu net in mei de wonden hebben gelikt en unaniem na de bespreking van het rapport van het fiasco tot de conclusie zijn gekomen dat “Almere […] een debacle als de Floriade nooit nog een keer [mag] laten gebeuren. De gemeente en gemeenteraad moeten voor de toekomst echt de lessen toepassen die uit de wereldtuinbouwtentoonstelling zijn geleerd.“ In het onderzoeksrapport stond dat de Floriade voor Almere te complex en een maatje te groot is geweest. Het evenement in 2022 heeft de stad uiteindelijk bijna 130 miljoen gekost. Het zal ongetwijfeld wat meer worden want er kruipen later altijd nog verborgen muisjes uit allerlei gaatjes bij dat soort onderzoeken. Wat resteert zijn een paar leuke “gaten“ in Almere, waar projectontwikkelaars ongetwijfeld goed mee uit de voeten kunnen. Heb er vorig jaar juli, toen we op camping Waterhout stonden, ook het nodige over geschreven. Lezen? Klik hier. De Hortus, zoals ze het gebied tegenwoordig noemen, zag er dit jaar een beetje verwaarloosd uit. Alleen de bontbechilderde FlevoCampus woontoren, ook wel bekend als de "Floriade toren" of "The Green House" aan het Weerwater prokte frank en vrij boven alles uit.

De Lepelaarplassen, Oostvaardersplassen, Marker Wadden en het Markermeer vormen samen het Nationaal Park Nieuw Land. Dit park laat zien waar Nederland groot in is: door mensenhanden uit water gemaakt. Vond een interessante site die het nodige over het Nationaal Park Nieuwland vertelt. Mooie fietspaden en paadjes. Jannie niet gezien, maar wel een ijsvogeltje dat vlak langs onze neus vloog toen we in een vogelkijkhut voornamelijk zwanen en eenden aan het bewonderen waren.

De Hoge Vaart gaf aan hoe we terug mochten. Maar eerst even stoppen bij observatiehut de Lepelaar, die we in ons leven al een paar keer eerder bezocht hebben: deze hut biedt een prachtig uitzicht op de Grote Plas, twee vogeleilandjes en het omringende wilgenbos. Daarna nog even stoppen op Salsastraat 81, een plaatselijke Appie moest ons voorzien van wat eetbaars op tafel deze avond. Komoot voegde zonder veel problemen vanmorgen deze supermarkt-bijna-op-de-route aan haar monstertocht toe. Na de supermarkt deden we net als gisteren het Vierbruggetjespad en net als gisteren kon men niet tellen: het zijn er vijf (bruggen dan). Toen we thuiskwamen hing mijn tong op mijn Ecco’s, waren die ook gelijk gepoetst.

Een mooie dag. Eigenlijk een paar heel mooie dagen. Vandaag maximaal 29 graden, wind oostelijk kracht 2, zon van vroeg tot laat voortdurend bijna of helemaal 100 % en (geen geintje!) Buienalarm waarschuwde voor motregen (lang aanhoudend). Zon op/onder: 05:20/22:04. En morgen? Morgen is er weer een dag. Het wordt bloedheet. Mooie dag om naar de Kötteldiek te gaan, kan tijdens het rijden de airco aan. We hadden graag nog wat gebleven in dit paradijsje, maar de vrijwilligersplichten (en later in de week een logerende kleinzoon) roepen.

theater in de polder - 4: baby blue

Naar aanleiding van de foto’s van de botters in Spakenburg vroeg K te Z zich af hoe het nu eigenlijk staat met de IJsselmeervissers. Over deze vraag zou je een boek kunnen schrijven, maar wees niet bang: mag ik niet van W. Zelfs de Canon van Gelderland besteedt er de nodige aandacht aan. Het belangrijkste was natuurlijk dat door de voltooiing van de Afsluitdijk de Zuiderzee afgesloten werd van het buitenwater en omgevormd tot het IJsselmeer. Dat betekende een overgang van zout naar zoet water. Veel vis zou daardoor verdwijnen en andere vis zou de vrijgekomen ruimte innemen, maar het was “anders vissen“. Nu was er wel een Zuiderzeesteunwet (van 1925) die bepaalden dat vissers hulp kregen bij omscholing en het zoeken naar ander werk. Maar het was eigenlijk allemaal lapwerk, dus we kunnen kort zijn K te Z: tot voor kort was het met de IJsselmeervisserij bedroevend gesteld, maar als je de berichten mag geloven gaat het langzaam maar zeker beter. Sinds de afsluiting van de Zuiderzee in 1932 ging het steeds slechter en zo’n twintig jaar geleden was er sprake van een alarmerende situatie. De vangsten van alle commercieel interessante vissoorten liepen al jarenlang gestaag terug. Niet alleen was er sprake van een ernstige terugloop van de palingstand, maar ook snoekbaars, baars en spiering werden steeds minder gevangen. Sanering van de beroepsvisserij vanaf 2005 heeft de vloot inmiddels met ruim 50 procent verminderd maar of dat echt zoden aan de dijk heeft gezet? In 2024 bleek volgens een publicatie van de vissersbond (www.vissersbond.nl) dat de vier hoofdsoorten (snoekbaars, baars, voorn en brasem) in de lift zitten (aangetoond door onder meer de cijfers van de visafslag Urk). Snoekbaars wordt tegenwoordig zelfs in recordaantallen gevangen met relatief weinig inspanning, mede doordat vaker wordt overgeschakeld op grotere maaswijdtes om kleinere vis te sparen. Door de instelling van diverse visverbodperiodes (bijvoorbeeld het geheel of gedeeltelijk verbod op het vissen met bepaalde uitrusting, zoals sleepnetten en schietfuiken) probeert men overbevissing te voorkomen. Men is druk bezig om zich te richten op duurzaamheid.

Toen we de afgelopen dagen door de polder fietsten viel het me op dat de aalscholverpopulatie een stuk kleiner is geworden. Een paar jaar geleden zat er op elk uitsteeksel in het landschap zo’n schijtende potloodventer, tegenwoordig amper. ChatGPT is het met me eens “Er zijn momenteel veel minder aalscholvers in de Flevopolder dan vroeger – mogelijk slechts enkele honderden paren, of zelfs niets meer in de Oostvaardersplassen zelf. De totale populatie in het IJsselmeergebied ligt onder 1.750 broedparen“. Wat denk je dat die aalscholvers eten? Weet niet in hoeverre deze jongens bijdroegen aan de afname van de vispopulatie. Is ook maar een gedachte van een eenzame fietser in het eindeloze polderlandschap.

zondag 29 juni: @ almere-haven

Vandaag het hoogtepunt van onze reis naar de polder: een voorstelling van theatergezelschap Vis à Vis. Dit clubje maakt al 32 jaar uniek theaterspektakel op locatie. Vorig jaar werden we verrast door de voorstelling “Silo 8“, een nogal zwaar beladen thema (de afbraak van de verzorgingsstaat) met een knipoog, spektakeleffecten en vooral “groots“ uitgebeeld: zo werd er gebruik gemaakt van een hijskraan. Vandaag dus naar de voorstelling “Baby Blue“ van dat gezelschap. Vraag overigens niet aan ChatGPT om een korte inhoud van het stuk. Deze chatrobot maakt er meteen een muzieknummer van en noemt Vis-à-Vis een Vlaamse band, waarbij het nummer gaat over de emotionele verwerking van een verlies of een moeilijke relatie: “De tekst is introspectief en melancholisch, en beschrijft gevoelens van verdriet, eenzaamheid en het verlangen naar verbinding of troost.“ Dan maar de website van Vis-à-Vis zelf geraadpleegd: “BABY BLUE is een meeslepend theaterspektakel vol humor en onverwachte wendingen. In deze muzikale crime-comedy wordt met man en macht gebouwd aan een nieuwe wijk waarin niets is wat het lijkt. Duik in een wereld waar de mens het liefste alles in beton wil gieten, terwijl het leven voortdurend in de steigers staat. De voorstelling BABY BLUE is een samenwerking van Vis-à-Vis met De Leedbewakers . De Leedbewakers maken fysiek en absurdistisch theater vol actie en poëzie.“ Op naar het Almeerder Strand nabij Almere Poort waar het theater van de groep is gevestigd, maar niet eerder dan 12:00 uur en met een omtrekkende fietsbeweging.

Het begin van onze tocht werd gedomineerd door de Hoge Vaart, met afstand het belangrijkste kanaal van Flevoland. Nou ja gedomineerd? We moesten het een tijdje aan onze rechterhand houden, er niet overheen en dat laatste lukt niet overal, hebben we eerder deze week gezien. Belangrijk kanaal om verschillende redenen. Omdat Flevoland een behoorlijk eind onder het zeeniveau ligt moet de polder een uitgebreid stelsel van vaarten, kanalen en gemalen hebben om het overtollige water af te voeren. De Hoge Vaart helpt bij het transport van water richting de randmeren, zoals het Gooimeer en Veluwemeer. Daarnaast maakt de pleziervaart er graag gebruik van: het verbindt Almere met andere delen van Flevoland en met de randmeren, waardoor het aantrekkelijk is voor pleziervaart, temeer omdat er veel natuurstroken, rietoevers en ecologische zones langs de vaart liggen. Hoge Vaart impliceert dat er ook nog een Lage moet zijn. En daar waar Hoge en Lage Vaart samenkomen bevindt zich het gemaal De Blocq van Kuffeler, dat na de opening in 1967 in niet meer dan zeven maanden heel Zuidelijk Flevoland drooglegde. Nog altijd kan die installatie 3,2 miljoen liter water per minuut de polder uitpompen. Een uitstapje naar het gemaal maakte vandaag geen deel uit van het programma: we mochten eerder linksaf slaan. Foto laat een inham van de Hoge Vaart zien, het kanaal zelf moet je er bij denken. Aan de lucht kun je zien dat het ander weer is geworden dan de afgelopen dagen.

“Cityscape volgt manscape“ is een beeld dat ik me veel groter had voorgesteld. Het staat ergens in Almere-Pampus en dat is een gebied waar (nog) geen huis staat. Er zijn wel plannen en er wordt veel over gesproken. De bedoeling is dat het gebied aan het IJ- en Markermeer, in de toekomst ruimte gaat bieden aan 25.000 tot 35.000 woningen en een flink aantal banen. Leuk wat er op de gemeentelijke website staat: “Hiermee wordt een substantiële bijdrage geleverd aan het oplossen van het woningtekort in Almere en de regio. Almere Pampus krijgt een eigen identiteit, maar moet zich ook verhouden tot dat wat er al is. Om dat te realiseren maken we plannen in de geest van Almere, maar wel met de kennis en context van nu.“ Als nuchtere Achterhoeker zeg ik dan: “Eerst zien, dan geloven“ 

Het ging trouwens over dat beeld dat overigens precies past in de open en schijnbaar "lege" ruimte van de lange zichtlijn naar de dijk. Je kijkt eerst een beetje vreemd op als je de stukken staal ziet, maar als je wat langer kijkt moet je van alles kunnen zien volgens de maakster. Wil je meer info: kijk hier. Op het bijbehorende informatiebord staat dat de lijnen die je ziet de richting aangeven voor land- en stadsbouw. Zal ongetwijfeld, ik kon er niet zoveel mee.

Na zo’n kleine 30 kilometer kwamen we bij de theaterlocatie van Vis-à-Vis aan. Bijna aan het strand van Almere-Poort. Was het op de fiets heel goed uit te houden door de wind, hier werd het windstil en viel er een warme deken over je heen. Een krankzinnige voorstelling met heel veel spektakel en effecten. Waar het over ging? Uiteindelijk moet je de keuze maken tussen geluk en geld. Tenminste: dat haalden W en ik uit de voorstelling.

W vond het na twee dagen zeer eenvoudig maar smakelijk eten een goed idee om na afloop van de voorstelling een vorkje mee te prikken. Een vegetarisch vorkje! Niet dat het vorkje vegetarisch was, maar het eten dat met dat vorkje naar binnen gewerkt wordt. Het eten werd verzorgd door personeel van Zijpe Stijl, een cateringbedrijf uit Gemert. Zij presenteerden een buffet dat was geïnspireerd door de Mediterrane keuken (fluisterde W me in het oor). Dat de gebruikte ingrediënten van dichtbij komen heeft weer niks met de Middellandse Zee te maken. Niet zeuren: het zag er goed uit, heel kleurrijk en speciaal voor W (de zoetekauw) was er een uitgebreid dessertbuffet. En het voornaamste: het was goed binnen te houden.

Na afloop van de voorstelling en het buffet nog even een kilometer of 14 wegtrappen toeristisch terug naar de camping. Totaal 42 kilometer gefietst. Wind noordwest 2 à 3, temperatuur oplopend tot zo’n 26 graden. Een mooie, heel bijzondere dag. En morgen? Morgen is er weer een dag. Er liggen twee routes klaar: eentje met de titel “rondje Lepelaarsplas“ en een die “rondje Hoge Vuursche“ heet. We kunnen ze niet allebij doen, maar ik denk dat we de verrekijker moeten inpakken voor onze laatste fietstocht.

theater in de polder - 3: naar de gooise heide

Of ik wat wilde vertellen over wat zo’n inpoldering nu gekost heeft. Klein verzoek van H te L die ongetwijfeld vroeger geschrokken is van de aanlegkosten van de Hanzelijn, dat treinlijntje tussen Lelystad en Zwolle. Opgeleverd in 2012 en gebouwd voor zo’n miljard Euro’s. Zo’n project dat financieel gierend uit de klauwen gelopen is. Hij mocht op die lijn vroeger regelmatig reizigers begeleiden. Nou H te L: die polders waren een stuk goedkoper dan jouw Hanzelijn kan ik zeggen, per stuk dan. Natuurlijk wel weer behoorlijk wat duurder geworden dan begroot, maar welk projet is dat niet? In onderstaand staatje is “Flevoland“ opgenomen, dat zijn dan wel twee polders. Nu is er behoorlijk wat commentaar geleverd op de aanleg van al die polders, maar kosten waren eigenlijk nooit een echt breekpunt. Maar laten we niet om de hete brei heendraaien en gewoon de vraag beantwoorden “Wat hebben de Zuiderzeewerken tot nu toe gekost?“ Laat dat nu net een vraag zijn, die lastig is te beantwoorden. Het probleem is wat je allemaal als kostenpost gaat meetellen. In 1848 dacht men nog dat de Zuiderzeewerken 92 miljoen gulden (zonder rente) zouden kosten. Lely dacht het voor 190 miljoen (223 miljoen met rente,waarvan 62 miljoen gulden voor de Afsluitdijk) te kunnen doen, maar in 1925 werd al rekening gehouden met 544 miljoen (met rente), nu te weinig om één polder te maken! De kosten van de polders zijn heel anders geworden dan Lely zich had voorgesteld. Zijn raming beperkte zich tot de waterbouwkundige werken. En daarmee was voor hem de kous af. En als je inderdaad kosten van beheer, onderhoud, aanpassing en verbetering buiten beschouwing laat kun je inderdaad spekkoper zijn. En dan nog: het is gebleken dat het schatten van de kosten van de Zuiderzeewerken steeds maar weer een slag in de lucht was. Neem de afsluiting van de Zuiderzee. In 1924 werden de kosten van de Afsluitdijk en bijbehorende werken op 90 miljoen gulden geschat, vier jaar later, in 1928, deelde de regering mee, dat deze kosten 38 miljoen gulden méér zouden bedragen en in 1933 zat men op 162 miljoen gulden. Vond ergens het volgende overzicht:

	Wieringermeer	Noordoostpolder	Flevoland
Lely	14	33,5	57,5
1925	37	84	143
Werkelijk	98	472	1.900

Dit staatje laat ramingen en kosten van de IJsselmeerpolders (in miljoenen guldens) zien. Let op dat hier een aantal zaken zoals de Afsluitdijk, de dijk Lelystad - Enkhuizen en de voorbereidingen voor de (nooit afgemaakte) Markerwaard niet zijn opgenomen. Zouden we dat wel doen dan kunnen we de totale kosten op 4 miljard schatten. Guldens, dat dan wel weer.

En waarom is dat laatste stuk nooit drooggemalen? Tegengeluiden! Protesteren helpt, hier in ieder geval wel. Veel mensen gingen zich afvragen wat het nut en de noodzaak was van de inpoldering van de Markerwaard. Eind jaren zestig brak echt de hel los toen er plannen waren om er de Tweede Nationale Luchthaven te situeren. Eigenlijk kon niemand de bevolking vertellen waar de Markerwaard precies voor moest worden gebruikt. Conclusie van het volk: niet aanleggen. En toen de hoge heren niet met goede argumenten voor verdere inpoldering kwamen en de tegenstanders daarentegen steeds luider lieten horen dat het overgebleven deel van het IJsselmeer (het "Natte Hart van Nederland") moest worden behouden, koos het parlement er uiteindelijk voor om het laaste stukje IJsselmeer te laten zoals het was en werd verdere inpoldering afgeblazen.

zaterdag 28 juni: @ almere-haven

Of we wel gezond eten? Jazeker, gezond maar simpel. Neem nu de hap van vrijdag. Je kookt wat pasta en laat dat afkoelen, haalt in de winkel 250 gram hamblokjes en een zakje gemengde sla. Nog een paprika over; snipperen dat ding, zonde om weg te gooien. Half potje kaasblokjes met olijven erbij en een mosterd/honingsladressing om het af te maken. Goed husselen en een kwartiertje laten staan om alle smaken goed tot hun recht te laten komen.

 

De fietstocht van gisteren was er eentje uit de koker van de camping en ging via knooppunten. Viel zo goed in de smaak dat W met een nieuwe aan kwam zetten. Op de kaart stond de volgende beschrijving: “Deze fietstocht gaat vanaf de camping via de Stichtse brug, het nieuwe Blaricum, het Gooise Natuurreservaat ’t Harde en het oude Blaricum naar de Zuiderheide. Daarna via de Westerheide, de Bussumseheide, de Blaricumseheide (langs de schaapskooi) en de Tafelbergheide. Tenslotte doe je het oude en nieuwe Huizen aan en via de Stichtse brug ga je terug naar de camping“. Zo op papier en op de kaart een leuke route. Geloof alleen dat de volgorde van de omschrijving niet helemaal klopte, want als één van de eerste onderdelen stond de beklimming van de Tafelberg op het programma, maar heide is heide en dorp is dorp.

Het wordt elke dag een beetje warmer; overdag, maar ook ’s nachts. Bij het opstaan (half negen) wees de thermostaat 21 graden aan (binnen, buiten was het 19), dat zal ongetwijfeld elke nacht een paar graden hoger worden. Net als gisteren wind uit de westelijke hoek, kracht 4, maar onze route gaat vooral zuid/noord, dus hoeven we met weinig dingen rekening te houden, alleen de hoeveelheid vonkjes die in de accu’s zitten. Wel eerst de ochtendroutine afwerken: wakker worden met een grote pot koffie, ontbijten, beetje “poedelen“ en de afwas. Gaat zo maar een halve ochtend voorbij zonder dat je er erg in hebt. Heb vannacht per ongeluk mijn vogelapp Merlin aan laten staan. Merlin spotte de afgelopen tien uur de volgende species: grauwe gans, kleine plevier, spreeuw, roerdomp, scholekster, wielewwaal, nachtegaal en roodborst. “Volgens mij verzint Merlin die beestjes ter plekke“, zei W die het voorkomen van een roerdomp ernstig betwijfelde. Na die zware vogeldiscussie en de ochtendroutine konden we aan onze fietstocht naar en door het Goois Natuurreservaat beginnen. Dat Goois Natuurreservaat bestaat uit 65 afzonderlijke natuurgebieden, die deels met elkaar zijn verbonden, totaal ruim 2800 hectare natuur.

Het reservaat wordt beheerd door de stichting 'Goois Natuurreservaat' (GNR), een samenwerkingsverband van de gemeenten Gooise Meren, Blaricum, Hilversum, Huizen en Laren. Wij bezochten een aantal van die natuurgebieden vandaag fietsend, een paar van die gemeenten en dorpen doorkruisten we ook. 

De Stichtse brug kennen we inmiddels al en we weten precies in welke versnelling (laag) en met welke ondersteuning (hoog) we dit gevalletje moeten aanpakken. Aan de andere kant van het water ligt in het Noord-Hollandse land Blaricum. Je kunt er twee delen onderscheiden: oud en nieuw. Bijgaande kaart laat het duidelijk zien. Gisteren hebben we nieuw-Blaricum al zo’n beetje bekeken tijdens onze zoektocht naar een super. W vindt het altijd erg gezellig om door stadjes te karren (veel te zien), ik vind het behoorlijk minder (gps reageert vaak te laat). Blaricum schijnt al in 1342 op de kaart te staan (en er wordt gesuggereerd dat het dorp al vóór de tiende eeuw bestond), maar neem van mij aan dat de nieuwbouwwijken waarmee we vandaag begonnen beslist van latere datum zijn. Dacht eerst dat de Sphinxen in Blaricum stonden, maar Blaricum gaat naadloos over in Huizen. De Sphinxen betreffen 5 naast elkaar gesitueerde appartementencomplexen die zodanig zijn gebouwd dat zij in en boven het Gooimeer uitsteken. De architectuur is gebaseerd op de Egyptische Sphinx. Zag op Funda dat er eentje te koop stond en de prijs viel me eerlijk gezegd mee: zes ton voor een vrij uitzicht op het Gooimeer. De foto met de minste bewolking hebben we van Funda geplukt.

Na de nieuwbouwwijken gingen we de natuur in. Ik ga een paar van die gebieden benoemen en waar mogelijk wat uitdiepen, maar ga de chronologische volgorde vergeten. Zo deden we onder meer ’t Harde aan (niet verwarren met dat gebied met een soortgelijke naam in de buurt van Harderwijk), een natuurgebied dat behalve kleine zandverstuivingen ook bekend staat om zijn krentenbomen die hier uitbundig aanwezig zijn . Las ergens dat je eigenlijk in april hier moet zijn, dan bloeien ze kort maar hevig. Kun je niet in april, kom dan in het najaar: dan kleuren ze prachtig rood. Wij zijn er in juni, ook mooi. Bijgaand plaatje heeft ChatGPT gemaakt met als opdracht: “Maak een realistische afbeelding van een bloeiende krentenboom in natuurgebied  ’t Harde“. Het gebied is pas een jaar of vijftien in het beheer van het GNR, onder bepaalde voorwaarden. Eén van die voorwaarden bij de overdracht was dat het een hondenuitlaatgebied moest blijven. Honden mogen hier dus vrij loslopen.

Ik noemde al eerder de beklimming van de Tafelberg, het hoogste punt van de Tafelbergheide ergens tussen Huizen en Laren. Wikpedia heeft het over bijna 37 meter, de foto die W gemaakt heeft laat 39,2 meter zien. Belangrijk? Het heidegebied kent veel hoogteverschillen, veroorzaakt door het landijs, een ijstijd weet je wel. De naam heeft niks te maken met Kaapstad, maar is ontleend aan een oude oriëntatietafel die zich op deze glooiing bevond. Bij de renovatie van de Tafelberg in 2019 is een nieuw oriëntatieplateau geplaatst.

Blaricum kent behalve nieuwbouwwijken ook een oude dorpskern. Oud of nieuw, het maakt niet uit: een dure buurt om te wonen: Blaricum en Laren staan in de top-10 van de rijkste Nederlandse gemeenten (bron: rapport Welvaart in Nederland van het Centraal Bureau voor de Statistiek). Overigens hoort ook Naarden in dat rijtje thuis. Vaste lezers weten inmiddels dat ik dol ben op treintjes en trammetjes. Laat ik in deze omgeving ook zo’n oude tramlijn gevonden hebben! Op 15 april 1882 opende de Gooische Stoomtram (later Gooische Tramweg-Maatschappij) de verbinding Hilversum - Laren - Blaricum - Huizen, met aansluiting naar Amsterdam. In oktober 1947 werd de tramverbinding opgeheven. De tram reed door smalle winkelstraten in Diemen, Muiden en Naarden, waarbij de conducteur regelmatig met de rode vlag voor de tram moest uitlopen om de weg vrij te maken: de tram had altijd voorrang. Voor de volledigheid: de dorpskern van Blaricum is een beschermd dorpsgezicht.

Tussen Laren en Hilversum strekt zich de Zuiderheide uit. Valt er iets over te vertellen? Heidevelden, grafheuvels en leuke fietspaden. Weinig verschil met de Noorderheide en de Westerheide. Wel andere naambordjes. Over bordjes gesproken: kwam regelmatig de naam “Erfgooier“ tegen. “Thuis“ even opgezocht. Blijkt ongeveer hetzelfde te zijn als wat we in de Achterhoek “gewaarde boeren“ noemden: boeren die het recht hadden om (gemeenschappelijkB gebruik te maken van bossen, heide en weiden. Zo’n collectief had de naam “marke“. Er bestonden dus ook “niet-gewaarde boeren“, ook wel brinkzitters of keuterboeren genoemd. Deze hadden geen formeel aandeel en minder rechten in de marke. 

Even een broodje en sapje halen bij de Lidl in Eemnes, weer zo’n plaats waar we nog nooit zijn geweest. Volgens mij ligt het net in de provincie Utrecht. Na Eemnes volgden de uitgestrekte weiden. Wind mee, dus lekker fietsen. Midden in die weiden vonden we een bankje om de lunch naar binnen te werken. Niks mis mee. Stichtse brug weer over en omdat er nog een beetje vonken in de accu’s zaken een paar kronkels door Almere. Tegen drieën vonden we het genoeg en de thuiskomapp zorgde er voor dat we binnen een kwartier weer op de camping waren. Daar was het goed toeven.

Een mooie dag. Ze worden alweer korter die dagen. Zon op/onder: 05:19/22:05 (gegevens Almere Haven). Fijn gefietst, zo’n 50,5 kilometer. En morgen? Morgen is er weer een dag. We gaan naar het theater in de polder; op de fiets en na de voorstelling prikken we er een vegetarisch vorkje mee.