een eindje fietsen: de f35 rondt het seizoen af

Vandaag neem ik jullie mee naar de F35. Ja F35, zonder streepje tussen de F en de 35 want met F-35 bedoel je de Lockheed Martin F-35 Lightning II. Ook bekend onder de naam JSF (Joint Strike Fighter), maar dat is weer een heel lang verhaal. Even in het kort: in 1997 concurreerden de Boeing X-32 (links op bijgaande foto) en de Lockheed X-35 (rechts) met elkaar om een leuk contract om een aantal oude jachtvliegtuigen op te volgen. Beide bedrijven ontvingen leuke subsidies om prototypes te bouwen die moesten voldoen aan bepaalde voorwaarden: mach-1 (snelheid), stealth (niet met een radar op te sporen) en uiteraard hadden de Amerikaanse luchtmacht, de Amerikaanse marine en het Amerikaanse marinierskorps een en ander in de melk te brokkelen. Lockheed won de competitie die uiteindelijk de F-35 Lightning II zou produceren. (foto / Boeing)

Het gaat vandaag om een veel milieuvriendelijkere F35, namelijk een “fietssnelweg” van zo'n 62 kilometer van Nijverdal naar de Duitse grens met zijtakken van Almelo naar Vriezenveen en van Enschede naar Oldenzaal. Deze fietssnelweg loopt grofweg parallel aan de snelweg A35. De A is van “Auto” en de F is van “Fiets”. Kende het fietspad al maar dan in de buurt van Nijverdal, waar de A35 overigens N35 heet omdat het niet zo'n snelweg is. De spoorlijn is overigens ook een grote vriend van de F35, al is er geen lijntje dat S35 heet (S5 wel maar nu dwaal ik ernstig af). Bijna klaar die F-variant, in 2025 worden de laatste stukjes aan elkaar geprutst.

maandag 28 oktober: kötteldiek – enschede – @ kötteldiek

Je vraagt je natuurlijk af wat dat verhaal hier op dit camperblog van doen heeft. Simpel: Puzzel heeft vandaag op een camperplaats gestaan en wel op Parking Diekmanstadion in Enschede, code CamperContact 18446. Gratis, alleen betaal je toeristenbelasting (€ 0,80 per persoon) als je blijft overnachten. Deden we niet, we gebruikten het plekje gewoon als parkeerplaats en de camper als fietsentransporteur. Als CP roept de plek verschillende meningen op: de geluidsoverlast van het achterliggende sportcentrum valt wel mee, maar het schijnt in het weekend nogal eens “feest” te zijn, hangjongeren en zo. Zijn die er niet dan is het een geweldig plek, 15 tot 20 minuten lopen tot het centrum. Geen voorzieningen behalve een aantal vuilnisbakken. Voor ons was het het uitgangspunt van een fietstocht om de F35 te verkennen. Even gezellig koffiedrinken was er niet bij: de koffiefilters waren al uitgepakt en het water was twee weken oud. Je kunt niet alles hebben, of beter gezegd: je kunt niet aan alles denken.

Heel anders fietsen dan wat we normaal doen, dan zoeken we de bossen en de heide op en bij gebrek aan beter doen we het ook met duinen en weilanden. Vandaag was het bebouwing: Enschede ging vrijwel naadloos over in Hengelo en vervolgens in Borne. Bijgaande foto laat dan nog een van de betere stukken van het traject zien. In Borne konden we “kopmaken” (in treinjargon een soort van omdraaien) en via een andere weg ook voor 80 procent door de bebouwde kom terug naar het Diekmanstadion. Maar toen wisten we ook alles van de F35, “[...] een uniek project, dat hoge eisen stelt aan de kwaliteit van de stedelijke en landschappelijke inpassing, het aanzicht (architectuur), duurzaamheid (profilering en materiaalgebruik) en het gebruik door fietsers (verkeerstechnische richtlijnen). De verschillende eisen op deze gebieden zijn uitgewerkt in een Programma van Eisen, dat onderdeel is van het Masterplan Fietssnelweg F35. [...]”.

De spoorlijn die naast de F35 loopt liet veel treinen zien: Koplopers van de NS en Spurtachtige treinen maar dan in elektrieke uitvoering van Blauwnet. Blauwnet is een samenwerkingsverband tussen de regionale treinvervoerders in Overijssel in opdracht van provincie Overijssel en Drenthe. Duitsland doet ook mee. Heb er al eens eerder over geschreven: Blauwnet is geen vervoerder, maar helpt je wel om makkelijker en eenvoudiger op je bestemming te komen. Op papier heel leuk, maar de werkelijkheid schijnt anders te zijn (probeer maar eens een paraplu terug te krijgen die je in één van de blauwe treinen hebt laten liggen). Voor dat soort zaken moet je namelijk niet bij Blauwnet zijn maar bij de exploitant van de trein en dat kan Keolis NL, Arriva, Eurobahn of DBRegio zijn. Tijdens de fietstocht (net geen 40 kilometer), maar vooral op de terugreis in de bus (net geen 45 kilometer), een diepgaande analyse van vragen als “hoe kom ik met de trein van Zutphen naar Enschede?” Zal die vraag in het nieuwe jaar als een van de eerste problemen van dit leven behandelen. Heb je geluk dan ben ik het vergeten, al zal ik eerder zeggen “No tengo ningún recuerdo activo de ello”.

En weer een jaar voorbij. Puzzel zit in de ontmantelfase en mag de winter knus doorbrengen bij zijn vriendjes en vriendinnetjes. Onni (van zwager en zus/schoonzus) is daar ook bij. Kunnen ze vast plannetjes smeden en babbelen over Omniaovens. En ook dit jaar kende weer minder overnachtingen: 2022 telde er nog 163, vorig jaar 128 en dit jaar bleef de teller steken op 103. Oorzaak? Waarschijnlijk doktersperikelen op vreemde momenten. Of toch een dagje ouder aan het worden en wat vaker wat minder ver weg? Ook de kilometerteller liet zo'n beeld zien (zie staatje bij deze alinea). Het gas moet nog even uit de bus en dan stallen en schorsen. Ergens in de buurt van 1 maart kijken we wel weer verder. Een mooi jaar. En volgend jaar? Volgend jaar is er weer een jaar. En dan? We zien wel, van de plannen en ideeën die ik vorig jaar in mijn laatste blog opperde is helemaal niks terecht gekomen. Helemaal niet erg, er zijn genoeg andere leuke dingen voor in de plaats gekomen. En nu? Nog een beetje te vroeg om iedereen fijne feestdagen te wensen en dat gelukkig nieuwjaar laten we ook maar achterwege. Heb niet het idee dat het in 2025 veel beter gaat worden in deze wereld. Het zal waarschijnlijk nog heter, nog duurder, nog natter worden en ik verwacht wereldwijd nog meer "ambras": er lopen teveel gekke mannetjes op deze aardkloot rond. Tot volgend jaar!

alles krijgt een kleurtje – 2: wonderen uit de omniaoven

Inmiddels hebben mijn beide zusjes ook een Omnia. Alleen mijn broer moet nog aan de wonderpan, maar hem kennende is hij daar te eigenwijs voor. Nieuwste recept van mijn oudste zus: “Neem vier plakjes diepvries bladerdeeg en bedek de Ominaoven daarmee nadat je deze met olijfolie hebt ingestreken. Kijk wat je in de koelkast en groentebak aan restanten kunt vinden of koop het desnoods, bijvoorbeeld gehakt, champignons, rode ui en paprika. Roerbak het even in een aparte pan en stort het op het bladerdeeg. Beetje schimmelkaas uitstrooien op het mengsel en eventueel één plakje bladerdeeg in reepjes gebruiken om de “taart” af te dekken. Tijdje verhitten, niet al te hard stoken, kan snel verbranden”. Dat gebeurde namelijk bij zuslief op de wokpit thuis. Zus stelde voor om in 2025 weer een keer samen te kamperen, kunnen we allemaal iets serveren uit onze Omnia's. Broertje mag op visite komen wanneer hij een lekkere salade meebrengt. Zus heeft nu al voorpret. Hieronder de Omna van andere zus (zusje). Inderdaad: verjaardagscadeautje.

woensdag 23 oktober: @ haarle

Komkommertijd, inderdaad. Je hebt van die dagen waarover je weinig te vertellen hebt. Dan moet je teruggrijpen op dingen die je vroeger tegengekomen bent. Neem nu bijgaande foto. Wees eerlijk: wat zegt dit bord? Als je naar Haarle wilt moet je rechtdoor via de N35, richting Zwolle en als je naar de fietsersbegraafplaats wilt moet je rechtsaf. Fout volgens W: fietsers die om wat voor reden dan ook naar de begraafplaats (van Nijverdal aan de Grotestraat) willen moeten rechtsaf. Het is een katholieke begraafplaats. Misschien met een apart hoekje voor roomse dode fietsers? Kan er nog wel bij. Voormalig minister van Zorg (Conny Helder) voorspelde een jaar of twee geleden al dat mijn einde “rafelig” zou zijn. Dacht toen dat het te maken had met de steeds afnemende zorg die oudere mensen kregen en zullen krijgen. Ze kan natuurlijk ook deze fietsersbegraafplaats bedoeld hebben.

Een mistige ochtend, 9 graden bij het wakker worden om acht uur. Kachel aan en de koffie goed bruin laten worden. Drie uur later dezelfde koffiepot nog maar eens gevuld, want nog steeds erg triest buiten. Kan een lang verhaal kort maken: het weer nodigde niet uit tot wat voor buitenactiviteit dan ook. Gewoon een huttendag, en dan mag ik blij zijn dat W er niet bij is, want bij haar had ik dat nooit voor elkaar gekregen. De fietstocht die zij van Komoot en ik hadden uitgestippeld bewaren we wel tot vorig jaar. Haarle zal dan ongetwijfeld nog op dezelfde plek ten opzichte van de Sallandse Heuvelrug liggen, tenzij Putin rare dingen gaat doen.

Een mooie dag, vooral een heel rustige dag. Heb inmiddels alle afleveringen van Beck en Vera gezien (vandaag de laatste vier) en helemaal bij met de administratie. En morgen? Morgen is er weer een dag. Beetje poetsen, de afwas doen en de bus min of meer in gereedheid brengen voor de winterstalling. Een deel hier op de Boswei en een deel op de Kötteldiek. Verklaar het seizoen (bijna) voor gesloten. Je hoort dit jaar nog één keer van me.

alles krijgt een kleurtje – 1: herfst in de overijsselse bergen

Of Zoetermeer een mattenklopper als logo heeft, was een vraag die de laatste dagen een paar keer gesteld is. Ja, gaat nog over ons vorige uitje! Moet je je natuurlijk afvragen of de jongere kijkbuiskindertjes überhaupt wel weten wat een mattenklopper is. Had dat laatst met het begrip “telefooncel” bij één van mijn jongste kleinkinderen: heb nog nooit zo'n verbaasd gezicht gezien. Voor hen: een mattenklopper is een soort biezen mepper om (deur)matten en tapijt uit te kloppen. Je hebt zo ook van wilgentenen en de wat duurdere zijn van rotan gemaakt. Mijn moeder hing de kleden (volgen mij waren het kokosmatten) vroeger over een houten rek zodat ze gemakkelijk het stof uit de kleden kon slaan.

Nee, het logo van Zoetermeer heeft absoluut niks met een mattenklopper te maken maar het is een stilistische voorstelling van meerbloem of meirbloem. Dit is zeventiende-eeuws Nederlands voor Witte Waterlelie (geslacht Nymphaea). De witte meirbloem komt al in de Zoetemeerse analen voor in de zeventiende eeuw. De bloem is later van kleur verschoten: wit werd goud (in 1816). In 1975 werd door de gemeente een compleet nieuwe huisstijl ingevoerd. Het beeldmerk, een gestileerde “meerbloem” en de tekst ‘gemeente zoetermeer’ (zonder hoofdletters) werd aangebracht op bijvoorbeeld briefpapier, formulieren, folders en het wagenpark. Als belangrijkste kleuren werden blauw en geel ingevoerd. Bewoners vonden dat het logo “te weinig bloem” voorstelde. Toen de Zoetermeerse huisstijl in 1991 een grondige opknapbeurt kreeg zorgde men er voor dat de meerbloem inderdaad meer bloem werd en werd Zoetermeer plotseling weer met een hoofdletter geschreven.

G te W vroeg zich af of ik verstand van molens heb. Nee, G te W, alleen een beetje (veel) interesse. Vind de techniek die er achter zit fantastisch en als ik op ons museum naar de houten constructie van de rosoliemolen kijk dan denk ik “en dat is allemaal gemaakt van hout”. Een molen is een molen, of hij nu wordt aangedreven door wind (windmolen), water (watermolen) of dieren (rosmolen). Eigenlijk heb ik nog een vierde en vijfde soort niet genoemd: molens die aangedreven worden door de spierkracht van de mensen (handmolen, tredmolen) en door een motor. De grote overeenkomst: het draait allemaal en het dient voor het malen, persen, stampen, zagen (van hout), pompen (van water), takelen van een last of het opwekken ven elektriciteit. Men gaat er van uit dat watermolens in Europa voor het eerst werden gebruikt aan het einde van de Romeinse Tijd. Voor windmolens is dat beginpunt wat moeilijker vast te stellen. De oudste bekende vermeldingen in Nederland en België die zeker van een windmolen zijn dateren van ongeveer 1180. Tegenwoordig zijn de meeste molens in bezit van gemeentes of stichtingen en worden ze door vrijwilligers in bedrijf gehouden.

dinsdag 22 oktober: @ haarle

Nog even twee dagen “kleurtjes kijken” voor Puzzel de winterstalling in mag. “Kleurtjes kijken”, je weet wel dat roodbruine, geelbruine bladerwerk. Veel bomen, bossen dus. Op de Sallandse Heuvelrug hebben ze genoeg van dat spul. Gebladerte dus. Bijna net zo mooi als bijgaand fotobehang van Bol.com. Haarle (ca. 2100 inwoners) werd het, een Sallands dorp tussen Raalte en Nijverdal, behorend tot de gemeente Hellendoorn aan de voet van die heuvelrug. Camperplaats Bosweide ligt in het buitengebied van Haarle. We zijn er samen en ik in mijn eentje wel vaker geweest. Grootste kenmerk: rust. De luchtfoto is van de campingsite afkomstig. Over kleurtjes geproken.

De Sallandse Heuvelrug kan er wat van. Bijgaand stukje gaat over de plaatsen die bij die plek horen en dan met name over Haarle: “[....] Als er iets is wat ons verbindt dan is het ons fraaie karakteristieke landschap. Het is een samenhangend ecologisch systeem met bijzondere flora en fauna, niet alleen uniek voor Overijssel, maar voor het hele land. In deze serie gaan we dieper op zoek naar het DNA van de steden en dorpen in het gebied. Wat onderscheidt ze en wat hebben ze gemeen? Lees mee en ontdek het zelf!”

“Gemeente Hellendoorn” zie je op nostalgisch aandoende bordjes staan wanneer je het buitengebied van Haarle binnenrijdt. Elk dorp of buurt heeft zo'n bordje, met een eigen naamsvermelding erop. Qua oppervlakte beslaat Haarle een kwart van het gemeentelijke grondgebied. Heel apart buurtje binnen de gemeente, komt vooral omdat Haarle door de Sallandse Heuvelrug in fysieke zin gescheiden is van de andere Hellendoornse kernen. Belangrijkste kenmerk: Haarle een katholieke enclave in een protestantse omgeving. Het dorp heeft zich relatief geïsoleerd ontwikkeld, wat het een eigen karakter heeft gegeven. Er is nog steeds een buurtwinkel, een wekelijkse bingo en eens in de week kunnen de “oudjes” aanschuiven voor een gezamenlijke maaltijd. Een actief dorp dat Haarle: meer dan 60 lokale verenigingen en stichtingen in allerlei soorten en maten! Jaarlijks organiseren vrijwilligers een dorpsfeest van meerdere dagen. Volgend feest: 29 mei tot en met 1 juni 2025.

V: 214.103; A: 214.165, maar daar doe je dan wel ruim een uur over. Rijtemperatuur: 10 tot 14 graden. Later op de camperplaats werd het buiten 15 graden, binnen (met de zon op het dak) een stuk warmer. Overigens het stukje van Arjen Lübach gezien waarin hij probeert duidelijk te maken dat het weer, en dan met name de zon, geen persoon is. Kijk eventueel naar https://www.youtube.com/watch?v=Hlt7dg3GLyw. Heel herkenbaar, tenminste voor mij. Zon op/onder: 08:13/18:23 (gegevens Haarle). Niet veel gedaan, gewoon een mooie dag. En morgen? Morgen is er weer een dag. Op zoek naar de bladeren en de kleuren.

nog eentje dan, nog eentje dan … – 5: zoetermeer, tot de volgende keer maar weer

Toen we gisteren door Zoetermeer fietsten waren we verrast door de grootte van het dorp. Schijnt vooral te komen door het feit dat het een van Nederlands groeikernen is. Mooi bruggetje naar de vraag van T te D: “Is Zoetermeer een stad?” Heb je even T te D? Met die vraag kan ik alle kanten op. Ben geboren in Groenlo en dat is een stad, want het heeft ooit stadsrechten gekregen. In 1277 om precies te zijn. Het bestond toen al ruim zeshonderd jaar want Groenlo (Grol, Grunlo of hoe je het ook noemen mag) werd rond 610 gesticht. Zoetermeer heeft nooit stadsrechten gekregen, dus zou je het een dorp kunnen noemen. Nu heeft ene Thorbecke in 1851 (invoering van de gemeentewet) bepaald dat er geen onderscheid meer is tussen dorpen en steden, vanaf dat jaar kennen we alleen nog maar gemeenten. Door de Gemeentewet vervielen stadsrechten en ook de privileges die daarbij hoorden (heffen van tol, het maken van een eigen munt en het recht om een stadsmuur te bouwen). Een juiste omschrijving zou dus kunnen zijn “Zoetermeer is een stad zonder stadsrechten”.

Heb ik de afgelopen dagen nog wat vergeten te vertellen over Zoetermeer? Eigenlijk niks, maar tegelijkertijd heel veel. Heb het al over veen en turf gehad. Ook verteld dat door het steken van turf grote waterplassen ontstonden. Veel van dat water werd later weggepompt en werd het land door droogmakingen teruggewonnen. Een van die grote watervlakten was het Zoetermeerse Meer. Door de omvang vormde het een bedreiding voor het omringende land. De oevers waren modderig veen, het water sloeg steeds stukken oever weg. In 1614 ontstond het plan om het meer droog te malen. Zoiets was al in de Noord-Hollandse Beemster en Purmer gedaan. Twee jaar later was het plan voltooid. De Zoetermeerse Meerpolder was een feit. En er werd nog veel meer drooggepolderd.

In de twintigste eeuw ging het snel met Zoetermeer. Allereerst werden de dorpen Zoetermeer en Zegwaart op 1 mei 1935 samengevoegd tot één gemeente. De nieuwe gemeente had toen 4.500 inwoners. Tot in de jaren zestig werd op kleine schaal nieuwbouw gepleegd voor de eigen bevolking. En toen had Den Haag ruimteproblemen. Om die op te lossen werd in 1962 Zoetermeer aangewezen als groeikern. Na 1962 groeide Zoetermeer stormachtig van een gemeente met een dorps karakter van minder dan 10.000 tot een stad met in 1991 al meer dan 100.000 inwoners. De stand per 1 januari 2024 was 128.451. Bron: https://zoetermeer.incijfers.nl/home, waar je nog veel meer interessante cijfers tegenkomt.

Er komt nu tegenwoordig wat anders in Zoetermeer om de hoek kijken. Waar in de jaren zeventig vooral jonge gezinnen naar de nieuwbouwwijken trokken, heeft Zoetermeer nu te maken met extreme vergrijzing. De komende vijftien jaar stijgt het aantal 60-plussers met 32 procent; het aantal ouderen boven de 85 jaar neemt zelfs met 61 procent toe. Zoetermeerders worden gemiddeld 82,6 jaar. Zij leven een jaar langer dan de doorsnee Nederlander. Dat zet vooral druk op de zorg. De cijfers voorspellen tevens een verdubbeling van het aantal chronische aandoeningen. Denk aan COPD, dementie (groei van 74 procent tussen 2015 en 2030), diabetes en beroerte. Bron: https://www.zoetermeer2025.nl/stadsbeeld/.

zondag 20 oktober: @ kötteldiek

We keken vanmorgen naar een “vochtig” buiten. Voordeel: lekker knus in de bus. De grote verhuizing gisteren is ook helemaal voor niks geweest: plek 24 is nog steeds leeg, nevenstaande foto bewijst het. Niet op komen dagen? Schijnt dat campings wel vaker last hebben van “no show”. Is eigenlijk maar één probaat middel tegen: wil je reserveren? Dan meteen kassa.

W wees me vanmorgen nog op een kop op nu.nl “Een woning aan de Willem Weltevredenlaan in Maassluis is vrijdagavond weer getroffen door een explosie”. In de nacht van donderdag op vrijdag was in hetzelfde huis ook al een explosie. Toen ik aan W vroeg waarom dit bericht haar zo intrigeerde, zei ze: “Denk dat de straat voortaan de Willem Ontevredenlaan gaat heten”. Kijk dat soort diepgaande discussies hebben we 's morgens rond negen uur wanneer ik in mijn stoel zit en W nog onder het dekbed ligt. Beiden aan de koffie, dat dan weer wel. Foto MediaTV via nos.nl. 

En dan weer naar de Achterhoek. Wanneer de heenweg 170 kilometer is, zal de terugweg ook ongeveer die afstand tellen. Filevrij en 15 tot 16 graden buiten. Was het vanmorgen nog vochtig, op de terugweg konden de ruitenwissers in ruststand blijven. Het waren weer mooie dagen. En thuis stond een mooi paddenstoelboeket op ons te wachten.

nog eentje dan, nog eentje dan … – 4: een extra dagje

Kreeg een berichtje van trouwe lezeres F te P die op fietsafstand van het voedselbos woont dat ik in één van mijn vorige blogs heb genoemd: nog eentje dan, nog eentje dan … – 2: zoute lucht. Ze is zich van niets bewust, met andere woorden: ze weet niet van het bestaan van dat feestje. Ook haar wederhelft keek vreemd op bij mijn verhaal. Heb vandaag nog maar eens eens een fotootje “getrokken”. Er is inderdaad nog niet zo veel te zien en van een “bos” is helemaal geen sprake, maar er is wel actie. Klik op https://geuzegroen.nl/ voor meer informatie. Toch geinig dat een Achterhoeker een westerling moet wijzen op het bestaan van een voedselbos?

Even een frustratie van me afschrijven. Gelukkig sta ik niet alleen in dit leven met mijn statiegeldinnamemachineongenoegen. Woord wordt in mijn tekstverwerker rood ondergolfd net als het woord ondergolfd. Het wordt niet anders wanneer ik tussen statiegeldinnamemachine en ongenoegen een koppelteken plaats (statiegeldinnamemachine-ongenoegen). Op zich is dat vreemd want zowel statiegeldinnamemachine als ongenoegen worden wel door de spellingcontrole geaccepteerd. Betekent dus dat statiegeldinnamemachineongenoegen en ondergolfd niet in Van Dale staan. Maar dat die woorden niet erkend zijn is een ander verhaal. Je zult ongetwijfeld al wel het donkerbruine vermoeden hebben dat ik mijn blog deze keer aandacht besteed aan een bekend tafereel in het Nederlandse supermarktleven: de ruzie met die statiegeldinnamemachine. Oorzaak: toen we de reisboodschappen onlangs deden bij de ALDI was daar een medewerker de automaat aan het uitsoppen. Vies karweitje, hij keek er ook erg smerig bij. Je kent het ongetwijfeld uit eigen ervaring: van de lading blikjes en flesjes in je stinkende vuilniszak worden er altijd één of twee niet geaccepteerd. Je probeert het nog eens om dat kleffe blikje door de automaat de duwen terwijl zich langzaam maar zeker een menigte achter je begint te vormen. Allemaal mannen en vrouwen voorzien van één of twee vuilniszakken of boodschappentassen (van die big shoppers) van een concurrerende supermarktketen. Mannen en vrouwen die zwijgend het gehele proces volgen. Je hoort en vooral voelt de man (of vrouw) direct achter je in de rij in je nek hijgen. Horen en vooral voelen, soms ruiken.

Mijn lievelingsstukjesschrijver Thomas Verbogt is ook zo'n statiegeldinnamemachinehater. Gek: dat woord wordt niet als fout aangeduid. Thomas heeft er onlangs een stukje aan gewijd in de Gelderlander onder de titel “verworvenheid” (10 oktober 2024: http://www.thomasverbogt.nl/content/verworvenheid). Hij heeft wel een iets andere insteek dan ik en zijn verhaal is vooral literair meer verantwoord, maar hij behandelt hetzelfde probleem.

zaterdag 19 oktober: @ zoetermeer

Vandaag nog even met de bus gereden en wel zo'n twintig meter: één plekje opschuiven in de rij. Het boekingssysteem van de camping was onverbiddelijk. Het is niet anders, maar schijnbaar is er een gebrek aan kunstmatige intelligentie in het programma aanwezig. We dalen in de ranglijst van 24 naar 26. Concreet: 20 meter verder bij het sanitair vandaan. Roept W ook nog opeens naar me “De laatste zak!”, blijkt ze het over vuilniszakken te hebben. Moeten we vanmiddag verplicht naar de Lidl. Dochterlief kwam nog even een fiets terugbrengen, W is gisteravond na een geslaagd avondje met de auto voor de poort van de camping afgezet. Het product van wat knutselwerk zo'n zesenveertig jaar geleden (ook bekend als vaste lezeres F te P) ging hardlopend via een omweggetje naar P terug.

Eén accu beperkt de fietsmogelijkheden. We hebben het er de afgelopen dagen mee gedaan dus zal zich dat nu ook wel redden. Vandaag gaan we opnieuw het oude moeras in. Zo was het tenminste vroeger: in de tijd van de Romeinen en een groot aantal jaren daarvoor en daarna bestond een flink deel van Holland uit een uitgebreid moerasgebied dat zich vanaf de kuststrook tot in Utrecht uitstrekte. Er woonde geen kip, in ieder geval geen mens. Misschien dat er af en toe een jager of een visser door het moeras huppelde. Mensen hadden niets te zoeken in deze wildernis: wonen deed je langs de kust en rivieren. Kijk maar naar bijgaande afbeelding van een gedeelte van de Peutingerkaart. 

En Zoetermeer? In het midden van het veengebied lag een natuurlijk meer: het Zoetermeerse Meer. Je kwam er door stroomopwaarts een riviertje (de Zwiet, een zijrivier van de Rijn) te volgen. Dit watertje heet tegenwoordig de Weipoortse Vliet. In de vroege middeleeuwen hadden zich hier al vissers gevestigd. Er is geen documentatie nagelaten, dus het blijft giswerk. Net als de vraag “hoe komt Zoetermeer aan haar naam”? Een logische verklaring is dat het meer de naam van het riviertje de Zwiet heeft overgenomen: Zwietermeer. Dit moet dan later verbasterd zijn tot Zoetermeer, een naam die op de nederzetting is overgegaan. Vele jaren later, toen de nederzetting belangrijker werd dan de waterplas, is de naam van het meer veranderd in Zoetermeerse meer en, na de inpoldering in 1611, de Zoetermeerse Meerpolder. 

Door dat veengebied hebben we de afgelopen dagen gefietst, vandaag ook. Een wildernis die graaf Dirk II in 985 in leen kreeg van een Duitse koning (Holland hoorde in de middeleeuwen bij het gebied van de Duitse koningen). Bij die uitbreiding hoorden ook de rechten op de wildernis: het reusachtige onontgonnen veengebied. Het werd voor Dirkie lucratief om dit in cultuur te brengen. Hij pakte het grootschalig aan: stukken wildernis werden afgebakend en uitgegeven aan groepen vrije boeren, in ruil voor een kleine jaarlijkse vergoeding (mooi woord: de recognitietijns). De rechten en plichten van de pioniers werden gedetailleerd geregeld in een contract, de Cope. De term Cope zie je nog in veel plaatsnamen in Holland en Utrecht opduiken, bijvoorbeeld Boskoop. De op deze manier gecreëerde landbouwgrond was geschikt voor het telen van graan. Dat de ontginning zeer succesvol was is kun je zien als je je neus in de belastingleggers van bijvoorbeeld de 13e eeuw steekt: de “korentienden” brachten behoorlijk wat op.

Er is niet veel meer van die wildernis over: het is één groot poldergebied geworden. Laten we er eentje van bijgaand kaartje uitpikken, de “Droogemaakte Geer- en Kleine Blankaardpolder” in de buurt van Stompwijk. Lekker diep poldertje: 4,10 tot 4,30 meter beneden NAP. Heb het van horen zeggen, niet zelf nagemeten! Duimstok gaat maar tot twee meter. Daarbij komt dan ook nog welke duim we moeten hanteren: de lengte van die maat was streekgebonden: de Amsterdamse was 2,573 cm en de Rijnlandse 2,616. Tegenwoordig stelt men de duim gelijk aan de Engelse inch van 2,54 cm. Je zult maar autist zijn. Terug on topic! Zowel de Geerpolder als de Kleine Blankaardpolder werden in 1625 gesticht en in 1708 onder één bestuur verenigd. Het waterschap was verantwoordelijk voor de vervening, drooglegging (voltooid in 1866) en later de waterhuishouding in de polders. De Geerpolder was daarmee de laatste drooggelegde polder in Zoeterwoude.

In een van de polders kwamen we een kunstwerk tegen van Hans Mes. Bordje ontbrak, maar met Google Lens kun je zo de ontbrekende informatie boven tafel halen. Boven water is misschien een betere variant. Hans heeft in deze omgeving drie werken geplaatst, alle gaan uit van vogels uit het veenweidegebied. Ga je even mee zweefteven? “Door vogels te combineren met een typerend beeldend element van hun biotoop, wil ik de identiteit van het gebied herkenbaar weergeven. Nadruk leg ik daarbij op het eigene van de locatie van elk kunstwerk in het waardevolle landschap”. Aan het Lange Kerkepad heeft Hans Mes een grutto op een bewerkte steen geplaatst. We vonden het beiden wel een geslaagd beeld. “Niet te groot”, zei W, “past precies in het landschap”.

We zagen nog verwijzingen naar boerderij "'t Geertje" die een recreatieve functie heeft. Je kunt het niet zo gek bedenken of ze maken er (klein)geld van: https://hetgeertje.nl/. Je kunt er terecht voor onder meer kerstpakketten, maar ook voor het maken van een Halloweenpompoen (foto afkomstig van de website van het Geertje). Alleen jammer: de camping is deze maand definitief gesloten. In de polder kun je ook nog terecht bij kaasboerderij "De Vierhuizen" (kwamen we langs en is van het biologische soort) en zorgboerderij "De Boerderijn". W kon haar hart weer sneller laten kloppen vandaag: in de noordelijke helft van de polder hebben drie boerenbedrijven het “Natuurgebied Geerpolder” aangelegd; het eerste en tot nog toe enige door boeren aangelegde natuurgebied in Nederland. In dit gebied staat de veenweidenatuur centraal, met weidevogels als de grutto, tureluur en kievit. Ook de eenden en de ganzen ontbreken niet (hallo slobeend: daar zijn we weer). Er wordt een duurzame, extensieve landbouw bedreven met weinig bemesting. Daardoor krijgen allerlei typische planten een kans.

In Benthuizen werden we door twee dingen blij verrast. Allereerst korenmolen De Haas uit 1772, gerestaureerd in de periode 1983 tot 1985. Stichting Molen De Haas is sinds 1986 verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van de molen. In de molen zijn twee koppels maalstenen aanwezig: eentje windgedreven, het andere koppel wordt aangedreven door een elektromotor. Vrijwilligers zorgen ervoor dat er graan gemalen wordt, ook voor menselijke consumptie. “Begin je je eigen molendatabase of zo?” vroeg W toen ze van mij het vriendelijke verzoek kreeg Het Haasje op een zo aantrekkelijk mogelijke wijze te fotograferen. Bedoelde met die aantrekkelijkheid overigens de molen.

Nog meer verrast werden we door een aankondiging van een bietenoptocht. We konden ons er geen voorstelling bij maken tot we “thuis” op internet het volgende tegenkwamen: “Zaterdag 19 oktober vindt de jaarlijkse Bietenoptocht weer plaats. Dit jaar is het de 52ste Bietenoptocht in Benthuizen. Het thema van de Bietenoptocht is dit jaar is Hulpdiensten. Hierbij kun je denken aan brandweer, ambulance, politie, maar ook bijvoorbeeld de dierenambulance en reddingsbrigade”. De bedoeling is dat je een biet omtovert tot lampion. In Groenlo deden we dat vroeger met Sint Maarten, alleen noemden we die knollen geen voederbiet maar mangel. Op de website https://www.ecb-benthuizen.nl/ (waarbij ecb staat voor “evenementencommissie Benthuizen”) vind je een complete handleiding.

Nog één highlight dan vandaag: Bentwoud, een jaar of vijfentwintig geleden nog een landbouwgebied, nu 2,5 miljoen bomen en struiken later een nieuw natuurgebied waarin bos, struiken, grasland met bloemen, moerassen en open ruimten elkaar afwisselen, waardoor er een erg gevarieerd landschap is ontstaan. In 2016 is de inrichting afgerond en nu mag het groeien. Alhoewel: de eerste bomen zijn in 2000 geplant en die percelen hebben nu “jeugdverzorging” nodig: beetje uitdunnen en zo. Nee: heb de term niet zelf verzonnen. Staatsbosbeheer is er maar druk mee.

Een mooie dag, graad of 17. 's Morgens een paar buitjes, maar toen zaten we binnen. 's Middags wind uit het zuiden, kracht 3, maar droog. Overwegend bewolkt. Zon op/onder: 08:14/18:38. Een mooie dag. Een fietstocht van 32 kilometer die leuke dingen aan elkaar knoopte. Wat vind je van “kerkepad”, “smal en mooi fietspaadje”, “tussen de koeien door” (meer schaap dan koe, but who cares?), “prachtig pad langs de Meer Polder” en als absoluut hoogtepunt “Lidl”. En morgen? Morgen is er weer een dag. We mogen terug naar de Achterhoek waar maandagmorgen weer vrijwilligerswerk wacht voor W (taalcafé) en mij (elektrocar). En sorry C te L: deze keer veel kaartjes en weinig foto's. Een volgende keer halen we de schade in.